Berichten over wetenschappelijk instituut

`De economie is geen natuurverschijnsel, we hebben deze zelf gecreëerd’ benadrukte zuster Helen Alford van de Pauselijke Universiteit onlangs op een conferentie voor katholieke beleggers in Londen, ‘en we kunnen hem daarom ook sturen’.

“Wolvenfokkerijen?” “Ja, wolvenfokkerijen. In Polen. En ik heb er bewijzen van!”

Het Eerste Kamerlid van de partij die ons land weer trots op zijn boeren wil laten zijn, is overtuigd. Er worden wolven met vrachtwagens naar Nederland gereden en hier losgelaten. “Wie zouden dat willen doen, en waarom?” Meewarig kijkt hij mij aan, verbaasd over zoveel wereldvreemdheid.

De man ziet er keurig uit in zijn blauwe kostuum met gestreken overhemd. Hij kijkt helder uit zijn ogen en overhandigt mij zijn kaartje met daarop zijn adresgegevens.

Laat ik met de deur in huis vallen: ik ben afgehaakt. Geboren in een GPV-nest zette ik me jarenlang voor Perspectief en ChristenUnie in. Maar nu sta ik bij de achterdeur. Kijkend naar de verkiezingsresultaten weet ik: ik ben niet uniek.

Ook het partijbestuur ziet dit, en is (opnieuw) een evaluatie gestart. Volgens mij kan deze kort zijn. Waarom ben ik afgehaakt en met mij vele anderen?

Gemeenschappen aan de randen van Nederland draaien anno 2024 op actieve burgers. Denk aan de gepensioneerde buschauffeur die op vrijwillige basis een onrendabele lijn blijft rijden. Of de dorpsraad die plannen maakt zodat jonge mensen in het dorp kunnen blijven wonen. Juist nu de overheid zich heeft teruggetrokken zijn actieve burgers aan zet. De overheid verwacht dat actieve burgers hun gemeenschap overeind houden, maar doet te weinig om deze burgers aangehaakt te houden.

Een geloofwaardig Europa stelt orde op zaken in de eigen veiligheidsgemeenschap, stimuleert het basisvertrouwen en zet zich blijvend en onverzettelijk in voor de internationale rechtsorde. Zo’n Europa schrikt pas echt af.

Je ziet het steeds vaker voorbijkomen in de media: het gevaar van de ‘woke-beweging’. Een sprekend voorbeeld is de column van Eunice Boer van vorige week. Het is iets wat ook veel christenen bezighoudt en waar ze echt bezorgd over zijn. Maar is dat eigenlijk wel nodig?

Niet gek dat ‘de gemeenschap’ nieuw elan krijgt en politici daarvoor pleiten. Maar wil dat werken, dan zijn een blik naar buiten en dienstbaarheid aan een rechtvaardige wereld noodzakelijk, betoogt Trineke Palm in Trouw.

Rijk en provincies spraken vorig jaar af om 900.000 nieuwe woningen op te leveren voor 2030. Het vereiste aantal voor dit jaar wordt echter bij lange na niet gehaald. Een oplossing voor het woningtekort is door de val van het kabinet verder weg dan ooit. Om het tij te keren moet in het volgende kabinet weer een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening plaatsnemen.

Het klimaat in Nederland verandert. Daar zijn de meeste wetenschappers en politici het inmiddels wel over eens. We zullen ons ook in dit kikkerlandje moeten aanpassen aan het veranderende klimaat. Juist vanwege onze vele sloten, vaarten, plassen en meren is aanvoer van voldoende en schoon water belangrijk. Goed rentmeesterschap betekent dat we moeten investeren in schoon en voldoende water.

Weg met smartphones in de klas, dat is het dringende advies van het ministerie van Onderwijs aan middelbare scholen. Ter verbetering van de concentratie van het brokkelbrein. Het is goed dat er meer aandacht is voor de omgang met digitale technologie, maar de overheid zou dit structureler moeten opnemen in haar beleid. Overmatig en onverstandig smartphone- en digitaal mediagebruik zou moeten worden ontmoedigd middels het Nationaal Preventieakkoord.

‘Tegen de revolutie, voor het evangelie’, luidt een gevleugelde uitspraak van Groen van Prinsterer. Groen had ook kunnen zeggen: ‘tegen de ideologie, voor het evangelie’. De ideologische geest van de revolutie die Groen bekritiseerde bestaat nog, en leidt ook nu tot brokken. Een voorbeeld daarvan is de groep van tienduizend gezinnen die door ideologisch gedreven overheidsbeleid in armoede is gestort. Maar ook de ChristenUnie is niet immuun voor de verleiding van ideologie.

Op het partijcongres van de ChristenUnie presenteerde het Wetenschappelijk Instituut de digitaliseringsvisie. Deze visie is bedoeld als ondersteuning voor debat en besluitvorming over digitaliseringsvraagstukken en bevat een aantal toegankelijke casussen die helpen om hierover na te denken.

De visie benadert digitalisering op een waardevolle manier vanuit christelijk denken over techniek. Op basis van de ChristenUnie beginselverklaring worden relevante waarden geselecteerd die samen een 'waardenmeetlat' vormen die langs een vraagstuk gelegd kan worden. Zo wordt geïllustreerd hoe een waardenafweging eruit kan zien.

Voormalig partijleider Gert-Jan Segers gebruikte graag het woord ‘Gideonsbende’ om de fractie in Den Haag aan te duiden. Het slechte nieuws is dat de associatie met de ChristenUnie wellicht een beetje is uitgewerkt sinds Forumleider Baudet in februari zijn boek De Gideonsbende uitbracht. Maar er is ook goed nieuws: er is een ander persoon uit de Bijbel die de ChristenUnie en de Haagse fractie kan inspireren. Ik heb het over Joab.

Er wordt veel gesproken over kloven in dit land. Tussen stad en platteland, burger en politiek, jong en oud, rijk en arm. Zijn dit verschillende kloven of zijn het symptomen van een diepere breuklijn in de samenleving?  Ik denk het laatste.  

In april benadrukte Dennis Wiersma, de minister voor het primair en voortgezet onderwijs, dat toetsen een leerling moeten helpen in zijn ontwikkeling. Maar in een brief aan de Tweede Kamer legt hij weer de nadruk op het voldoen aan normen. Het is tijd voor een duidelijke koers: we moeten minder gaan toetsen en nadrukkelijk aandacht besteden aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren in de breedste zin van het woord. 

Sinds kort verwelkomen wij in onze kerk vluchtelingen uit Oekraïne. Begin dertig en goed Engels sprekend. Ze werken fulltime en delen trots hun selfies op sociale media. Hun wortels groeien rap in de vruchtbare grond van het nieuwe land. Maar nu komt de maar, deze broeder en zuster zijn studenten met Afrikaanse nationaliteiten. Als zogeheten ‘derdelanders’ genieten ze slechts tijdelijke bescherming. Hun situatie maakt duidelijk dat ons asielbeleid anders moet en kan.

De boodschappen worden razendsnel duurder. Tsja, inflatie, we worden nu eenmaal collectief armer, aldus onze vicepremier. Toch worden supermarkten iets minder snel armer. Ahold Delhaize zag de winsten in 2022 met 14% stijgen. Dit fenomeen is ondertussen bekend komen te staan als "graaiflatie", een fenomeen waarbij inflatie als voorwendsel wordt gebruikt voor exorbitante prijsverhogingen.

Met het wetsvoorstel ‘Plan van aanpak witwassen’ wordt een nieuw offensief tegen witwassers en terrorismefinanciers ingeluid. Dit keer met behulp van banken en hun data. Wat kan daar nu op tegen zijn? Nou, best veel: het voorstel is gebaseerd op wantrouwen ten opzichte van de burger. De ChristenUnie zou het niet moeten steunen.

Vorige week betoogde Michiel Plooij dat John Rawls een inspiratie kan zijn voor de klimaatpolitiek van de ChristenUnie. En hoewel het nuttig kan zijn om eens buiten de christelijk-sociale canon te kijken, is het niet raadzaam om Rawls’ gedachtenexperiment te gebruiken. De klimaatpolitiek van de ChristenUnie zou zich moeten baseren op een steviger fundament.

Vorige maand werd een lang verwacht VN-akkoord over biodiversiteit gesloten. Doelstelling is dat in 2030 zeker 30 procent van land en water op aarde beschermd gebied moet zijn. Al snel wordt er geschreven over kansen. Als we goed investeren, kan biodiversiteit wereldwijd tot 250 miljard dollar aan jaarlijks bruto binnenlands product en 350 miljard dollar ‘ecosysteemdiensten’ opleveren. Maar wat is er eigenlijk nodig voor biodiversiteitsherstel?

In de geneeskunde is de diagnostiek en behandeling van aandoeningen gebaseerd op wetenschappelijke feiten, de zo genoemde evidence-based medicine. Maar deze bewijzen zijn vooral gebaseerd op onderzoek bij een selecte groep, die voornamelijk bestaat uit witte mannen. Door meer aandacht te besteden aan diversiteit kunnen mensenlevens worden gered.

Volgens Jan Steven Eilander zijn de huidige politieke tegenstellingen een kwestie van geografie. Progressief versus conservatief is passé. Randstad versus regio of grootstedelijk versus landelijk vormen de nieuwe politieke kloven. Werkelijk? Is de verharding in standpunten over pieten, gender, vlees eten en stikstof geografisch bepaald? Nee, het gaat om inkomens en diploma’s!

Afgelopen najaar was ik voor het eerst in Suriname, het land waar mijn ouders zijn geboren. Een prachtig land met ongerepte natuur, maar ook een land waar de sporen van het slavernijverleden nog overal zichtbaar zijn. Bijvoorbeeld de ooit prachtige houten koloniale panden, die er nu vervallen bijstaan.

Het is een terugkerend verschijnsel in de Amersfoortse politiek. Mensen die elkaar oprecht niet lijken te begrijpen als het gaat om het gebruik van de beperkte ruimte in onze stad. Is het ieders vrijheid om een auto te bezitten en in de buurt van zijn woning te kunnen parkeren? Of betekent mobiliteit een (bak)fiets of het OV en als dat echt niet kan een deelauto? Het lijkt in de raad soms of we in verschillende werelden leven.

Er komt een hervorming aan als het gaat om kinderopvangbeleid. Het belangrijkste doel van deze hervorming ligt er dik bovenop: meer mensen moeten snel aan het werk. Het is duidelijk: kinderopvang laat de economie draaien. Ons Bruto Nationaal Product (BNP) is verheven tot een god die we in te veel sectoren van onze samenleving dienen. Wanneer we Bruto Nationaal Geluk nastreven in plaats van BNP, komen we tot andere afwegingen.

“Hermen, ik ga staken!” Ik schoot in de lach toen Gerrit ’s morgens vroeg belde. Dat heb je met koeienboeren die er ’s ochtends vroeg al een halve dag op hebben. We spraken elkaar geregeld. Hij is een echte voorloper in de omslag naar kringloopboeren en altijd positief. Als er één is die er alles aan doet om zijn stikstofuitstoot te verlagen is het Gerrit wel.

In de Bijbel worden stevige woorden gesproken over het schenden van rechten van vreemdelingen, zoals in Deuteronomium 27:19. Ook binnen onze partij worden stevige woorden over dit onderwerp niet geschuwd. Soms is dat nodig. En soms moet je nog eens uitleggen uit welke emotie en met welke bedoeling deze woorden zijn gezegd of geschreven. Dat bleek onlangs nog toen ik samen met driehonderd leden in een brief woorden gaf aan het verdriet en de boosheid over de mensonterende omstandigheden in Ter Apel en de oplossingen die het kabinet presenteerde.

Op het afgelopen partijcongres werd uitgebreid gesproken over hoe we in Nederland omgaan met asielzoekers. Dat debat zal vast nog wel even doorgaan. Als Iraanse Nederlander vroeg ik aandacht voor de oorzaak van een groot deel van de asielaanvragen.

De crises die Nederland momenteel kent, zijn niet meer op één hand te tellen: een gascrisis, stikstofcrisis, asielcrisis, personeelscrisis, woningcrisis en een klimaatcrisis. Veel van deze crises, zijn creeping crises. We zien ze aankomen, maar waar we doen er niets aan. Een creeping crisis kan leiden tot een meer fundamentele crisis: een vertrouwenscrisis. Burgers verliezen het vertrouwen in de overheid, omdat deze niet in staat blijkt om crises tijdig te signaleren en op te lossen. Een burgerberaad mét inspraak zou wel eens de oplossing kunnen zijn voor deze vertrouwenscrisis.

Je kon er vergif op innemen dat de oprichting van de Renaissanceschool in Almere door iemand zou worden aangegrepen om te stellen dat het nu toch echt tijd is om afscheid te nemen van artikel 23 van de Grondwet. Maar dat deze voorspelbare oproep van Gerdi Verbeet kwam verbaasde me.

Zeven jaar lang was ik vrijwilliger bij de Gemeentelijke Kredietbank. Mijn taak was het begeleiden van mensen met problematische schulden. Mooi en dikwijls ook dankbaar werk. En voor mij als voormalig politiek bestuurder, ook erg leerzaam. Voor het eerst in mijn leven kwam ik in aanraking met een deel van de samenleving dat tot dan toe goeddeels buiten mijn gezichtsveld was gebleven. Mensen die soms de wanhoop nabij waren.

“Als je voor een dubbeltje wordt geboren, wordt je nooit een kwartje” Het klinkt stellig. In uw gedachten komen mensen naar boven die in een achterstandswijk zijn geboren en nu wél met positieve energie midden in de maatschappij staan. Mensen die, ondanks een jeugd vol problemen, nu het verschil maken. Het zijn de uitzonderingen: dubbeltjes worden niet snel kwartjes.

De discussie over stikstof wordt gedomineerd door extremen. Waar de een vindt dat de veehouderij tegen elke prijs moet worden beschermd, ook al gaat dat ten koste van kwetsbare natuur, roept de ander dat we überhaupt geen vee meer nodig hebben om onszelf te voeden. Hoe zorgen we voor verbinding en onderling begrip in deze gepolariseerde discussie?

Ik heb moeite met mensen die alles van Israël geweldig vinden en die kritiekloos juichen bij alles wat de Israëlische overheid zegt en doet. Ik heb net zo grote moeite met de tegenovergestelde flank: mensen die klakkeloos de propaganda geloven waarin de staat Israël wordt getypeerd als de grote onderdrukker, de koloniale bezetter. Beide extreme standpunten passen niet bij de ChristenUnie. Is de ChristenUnie niet de partij van enerzijds-anderzijds, van zorgvuldig formuleren?

Accepteert ChristenUnie Indonesisch kolonialisme in Papoea Nieuw-Guinea? Of Russisch kolonialisme in Oekraïne? De vraag stellen is hem beantwoorden, volgens mij. Maar in welk opzicht verschilt het Israëlisch nederzettingenbeleid op de Westoever en de bezetting van de Golan-hoogte van deze overduidelijke vormen van kolonialisme? Toch knijpt de ChristenUnie voor Israël liever een oogje dicht. Hoe kan dat?

Vlak voor de zomer bepleitte Hepke Deelstra in zijn column dat de ChristenUnie in deze roerige tijden actief partij moet kiezen voor het gezin. Ik werd er eerlijk gezegd niet warm van. Terwijl ik juist zoveel mooie mogelijkheden zie voor de ChristenUnie in het huidige politieke klimaat.

Trineke Palm is de nieuwe directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie. Zij volgt Emile van Velsen op, die in maart als interim-directeur aan de slag ging na het vertrek van Wouter Beekers. Palm was universitair docent Europese veiligheid aan de Nederlandse Defensie Academie.

In het huidige, gefragmenteerde politieke landschap moet een partij duidelijk verwoorden waar zij voor staat. Wat mij betreft profileert de ChristenUnie zich als partij voor het gezin.

Kritische geluiden van buiten de overheid, maar zeker ook van binnenuit zijn essentieel om tijdig overheidsbeleid of wetgeving te corrigeren wanneer dat nodig is. 

Het was een grote teleurstelling bij de portefeuilleverdeling van Rutte IV afgelopen december: geen minister voor digitale zaken. Kamerlid Kees Verhoeven sprak terecht van “een halve staatssecretaris” en een “slappe hap”. Want naast deze staatssecretaris zijn er nog drie verschillende ministers verantwoordelijk voor digitale zaken. Meerdere kapiteins op één schip dus.

Begin deze maand verscheen de nieuwe Defensienota. Bovenop de drie miljard die dit kabinet al structureel extra zou investeren in de krijgsmacht komt nog eens twee miljard euro. De omvang en de haast van de investeringen zijn duidelijk ingegeven door de Russische invasie van Oekraïne en genieten brede steun in de Kamer. Maar deze investeringen zijn niet het antwoord op deze crisis.

Als de toeslagenaffaire iets heeft laten zien dan is het wel de enorme impact van overheidsbeleid op burgers. Een positief gevolg is dat er meer oog lijkt te komen voor deze impact vóórdat beleid wordt uitgevoerd. Gelukkig maar, want overheidsland zal voor veel (kwetsbare) burgers niet zelden aandoen als een gevaarlijk doolhof. Hoe zorgen we dat zij hun weg beter kunnen vinden?

We moeten onze verantwoordelijkheid nemen. Mede daarom stapten we vorig jaar opnieuw in een coalitie met VVD, D66 en CDA. ‘Aan ons mag het niet liggen’, nog zo’n krachtige motivatie. Wouter Jan de Graaf vroeg zich in november al af wat de prijs voor coalitiedeelname zou zijn. Net als hem probeerde ik het positief te bekijken. Want in een coalitie kun je veel voor elkaar boksen, ook als kleine partij met vijf zeteltjes. Na bijna een half jaar Rutte-IV vraag ik mij echter af: mag het eens wél aan ons liggen? Is het nog wel onze verantwoordelijkheid dit kabinet in stand te houden?

Hoeveel ruimte moet er zijn voor kritiek op religieuze opvattingen en gelovigen? De recente verbanning van Geert Wilders van Twitter leidde tot hernieuwde discussie over deze vraag. Ook Gert-Jan Segers wierp zich in het debat. Segers stelde dat er veel ruimte moet zijn voor kritiek op een ‘vrijwillig aanvaarde levensovertuiging’ (lees: religie), in tegenstelling tot haat wegens ongekozen zaken zoals ras en geslacht. De impliciete boodschap was dat Wilders’ digitale verbanning onterecht is. Deze visie op religiekritiek wordt breder gedeeld in Nederland, maar vertoont volgens mij een aantal mankementen.

Het hoofdstuk cultuur valt in onze verkiezingsprogramma’s vaak nogal kort uit. Ja, er is aandacht voor cultuureducatie, en terecht. Ook wordt herkend, dat cultuur sterk is verbonden met onze nationale en lokale geschiedenis. Objecten vertellen verhalen. Ze worden geprezen of zijn omstreden en zijn zo getuigen van onze identiteit. Maar wat is erfgoed ons écht waard? 

In de afgelopen vijftien jaar zat de ChristenUnie meer dagen wél dan niet in de regering. En ook lokaal is de ChristenUnie een gewilde coalitiepartner. Een verschuiving van de marge naar de macht. Gevaar van deze verschuiving is dat de partij niet langer de luis in de pels is, maar juist onderdeel wordt van de pels. Om dat te voorkomen moeten we investeren in lokale kwaliteitsjournalistiek.

In een maatschappij waarin er wordt verondersteld dat mensen beslissingen nemen op basis van economische overwegingen, is er momenteel een bizar fenomeen zichtbaar. Terwijl asielzoekerscentra vol zitten met potentiële arbeidskrachten worden net aangekomen oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne direct aan werk geholpen.

De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen was nog nooit zo laag. Is het denken in termen van oppositie en coalitie wel verstandig als hun mandaat is gebaseerd op amper de helft van de kiezers?

De zoektocht naar een nieuwe coalitie is, zo is mijn ervaring, één van de spannendste momenten in een raadsperiode. Graag wil ik een paar tips geven voor deze periode.

Zomaar een snoepje pakken? Nee! ‘Mag ik nu TV kijken?’ ‘Nee, we gaan nu eten’. In je eentje de straat oversteken? Nee! We weten feilloos wat we kinderen moeten verbieden en voelen prima aan wanneer we ze moeten stimuleren en vrijlaten. 

Kunnen we deze insteek eens meenemen naar wat er gebeurt in de jeugdzorg? In de komende weken wordt onderhandeld over coalitieprogramma’s. Maak daarin afspraken om kleine hulpvragen af te remmen. Politici moeten ‘nee’ durven zeggen tegen ouders en professionals. 

Laat ik helder zijn. Ik ben voorstander van een overheid die transparantie en openbaarheid hoog in het vaandel heeft staan. Een overheid die verantwoording aflegt en informatie vrij toegankelijk maakt. En als de geheimhoudingsplicht wordt ‘misbruikt’, keur ik dat ten zeerste af. Maar het is ongezond om alles te willen weten.

In een lange rij staan Syriërs, Iraniërs, Kenianen, Irakezen, Eritreeërs te wachten op het podium met een ChristenUnie-blauwe tas in hun hand. Een kleur tas die we associëren met 'samen recht doen’. Maar tijdens deze voorstelling staat de tas symbool voor het welkomstpakketje in het asielzoekerscentrum.

Er is oorlog in het oosten van Europa, de Russische beer dreigt met nucleaire oorlogsvoering en een grote stroom vluchtelingen trekt door Europa. Lokale politiek kan nu futiel en onbetekenend aanvoelen. Wie maakt zich nog druk over een zonnepaneel hier of een fietspad daar? Toch zijn de gemeenteraadsverkiezingen juist nu belangrijk, misschien wel belangrijker dan solidariteitsacties voor Oekraïne.

Ik woon en leef in de dichtstbevolkte stad van Nederland: Den Haag. Een stad die, net als de rest van het land, te maken heeft met een enorme wooncrisis. En de gevolgen zie ik om me heen. Leerkrachten en politieagenten die geen woning kunnen kopen en de stad (en hun banen!) verlaten. Ze vertrekken met hun gezinnen naar goedkopere oorden.

Het is tijd om kleur te bekennen: kiezen we voor de gebaande paden van de markt en een grote overheid of voor inwoners die zichzelf organiseren, het heft in handen nemen en met elkaar keuzes maken?

Foto: Folkert Rinkema

Laurens Wijmenga schreef voor het Wetenschappelijk Instituut een essay over welvaartsverdeling. Daarin pleit hij voor een herwaardering van de rol van lokale gemeenschappen bij het bestrijden van ongelijkheid. Bijvoorbeeld door het introduceren van een basisinkomen voor gemeenschappen: een regelvrij bedrag dat ten goede komt aan initiatieven die zich inzetten voor de gemeenschap. En door een royale premie voor vrijwilligerswerk ten dienste van de gemeenschap.

In veel gemeenten wordt met de nieuwe raadsperiode op komst nagedacht over nieuwe vormen van burgerparticipatie. Hoe zorg je dat meer mensen participeren en inwoners zich gehoord voelen?

In de afgelopen jaren is er wereldwijd ervaring opgedaan met burgerberaden. Een burgerberaad is een zo perfect mogelijke afspiegeling van de bewoners van een gebied. Burgerberaden adviseren  (soms bindend) over vraagstukken die zich minder goed lenen voor een simpel voor of tegen.

Zo gaven burgerberaden in IJsland en het Canadese British Columbia een uiteindelijk overgenomen advies over hun staatsinrichting. Het idee voor een burgerberaad wordt momenteel ook door milieugroeperingen gepromoot om te komen tot een breed gedragen klimaatbeleid. Het lijkt een mooie vorm van participatie van burgers. Maar toch ben ik niet enthousiast.

Foto: Folkert Rinkema

 Het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie publiceert vandaag een nieuw essay, over klimaatverandering. De wereld staat voor een immense uitdaging. Het klimaat verandert door menselijk handelen, en het wordt elke dag duidelijker dat we daar wat tegen moeten doen. Het klimaatvraagstuk gaat zowel over de omgang met de aarde als over de omgang tussen mensen onderling, twee thema’s die bij uitstek christenen aan het hart gaan.

Het kersverse kabinet investeert recordbedragen. Investeringfondsen pompen de komende jaren miljarden in de energietransitie,  infrastructuur en innovatie. Ondertussen lopen de immense corona-steunpaketten nog altijd door. Al dit geld doet vermoeden dat de gure wind van bezuinigingen definitief is gaan liggen. Zelfs dit liberaal-confessionele kabinet (normaliter altijd in voor een “ombuiging”) wordt door virus-, stikstof- en koolstofdeeltjes gedwongen tot achterstallig onderhoud.

Dat is toch voorgeprogrammeerd in het DNA van ieder ChristenUnie politicus zou je zeggen, maar is dat wel zo? Beperken we dat ‘opkomen voor wie kwetsbaar is’ vaak ook niet tot ‘de veilige keuze’? Een keuze die goed valt bij de achterban, een keuze waarmee je politiek geen risico loopt. Zo willen we ook best aandacht hebben voor de problematiek waar mensen met een LHBTQ+ achtergrond tegenaan lopen, maar moet dat dan gelijk weer gepaard gaan met het hijsen van de regenboogvlag? Deze vlag staat namelijk voor sommigen symbool voor een leefwijze die strijdig is met christelijke waarden. Bovendien: we vlaggen toch ook niet voor andere groepen? Hoe reageer je daar nu op als lokale ChristenUnie fractie?

Als we onze klimaatambitie in 2030 willen realiseren is het onvermijdelijk dat er op grote schaal hernieuwbare elektriciteit wordt opgewekt. In Apeldoorn ligt de focus op zon, want windenergie lijkt op de Veluwe onmogelijk door de wespendief, een beschermde vogelsoort. Om te investeren in zonne-energie kiest Apeldoorn voor zon-op-dak. Maar daarmee halen we onze doelstelling helaas nog niet. Er moet ook 250 hectare zonneparken worden aangelegd, verspreid over een dubbel aantal hectares.

Rotterdam kent prachtige parken. Een stukje natuur in de stad om van te genieten en te recreëren. Maar wie goed kijkt ziet ook iets anders. Tentjes, slaapzakken en persoonlijke eigendommen. En ‘s avonds mensen die de beschutting opzoeken om te kunnen slapen. Het park als een plek om te overleven. Het zijn voor een groot deel arbeidsmigranten. Toen zij naar ons land kwamen werd hen niet alleen een baan, maar ook een huis beloofd. Maar het verlies van een baan betekende in de praktijk vaak ook verlies van huisvesting. Zo werd die belofte gebroken. 

En het universele mensenrecht op onderdak dan? Die belofte geldt in ons land niet voor iedereen. In het ambtelijke jargon worden deze mensen namelijk ‘niet rechthebbenden’ genoemd. Maar hoezo eigenlijk?

Het wekelijkse moment waarop ik me mateloos stoorde aan mijn eigen stad was jarenlang de zondagochtend, vlak voor de kerkdienst begon. Ik reisde dan met de metro naar het Centraal Station. Vanaf daar liep ik naar de Noorderkerk. Op de hoek van de Singel en de Brouwersgracht stuitte ik steevast op een weeïge walm. Kwart voor tien ’s ochtends, vlak voor de ontmoeting met God, nog even door je wekelijkse wietlucht roeien.

Vanaf de jaren tachtig heeft Nederland een identiteitspolitiek gevoerd die was gericht op als problematisch beschouwde groepen migranten uit Turkije en Marokko. Veertig jaar later zijn we een intolerante, racistische en gesegmenteerde samenleving aan het worden met een sterke islamfobie. De succesvolle integratie van immigranten lijkt verder weg dan ooit. Het buitenland kijkt met stijgende verbazing naar ons beleid en wat wij als normaal taalgebruik zijn gaan beschouwen in het integratiedebat. Hoe is het zover gekomen?

Een gesprek met Bert Boerman, gedeputeerde namens de ChristenUnie in Overijssel, is een ervaring. Dat komt door de betrokkenheid en het enthousiasme waarmee hij weet te spreken over een op het eerste gezicht nogal ‘droog’ thema. Luisterend naar zijn inbreng wordt duidelijk hoe enerverend het thema is en tegelijk hoe complex.

Ed Anker is sinds 2014 wethouder in Zwolle met ruimtelijke ordening,  wonen, omgevingsvisie, waterbeleid en klimaatadaptatie in zijn portefeuille, aandachtsvelden waarin hij plezier heeft en waarop hij zich graag profileert.

In een column als deze probeer ik altijd iets van een haakje te vinden bij een actuele crisis. De recente crisis van de Haagse ‘bestuurscultuur’ bijvoorbeeld. Niet dat ik sta te trappelen om te schrijven over verziekte politieke verhoudingen naar aanleiding van een gefotografeerde krabbel in een formatieproces. Die hele heisa rondom de bestuurscultuur leert mij vooral dit: onze bestuurscultuur is een crisiscultuur geworden.

Boeren zitten vaak in een lastige positie: ze worden gezien als belangrijke veroorzaker van de stikstofcrisis, de inkomsten over wat zij produceren zijn vaak marginaal, hun bijdrage aan de droogteproblematiek wordt vaak flink uitvergroot en hun werk wordt vaak ondergewaardeerd. Kun je onder dergelijke omstandigheden nog wel enthousiast ‘boeren’? Samen met zijn vrouw is IJsbrand Snoeij boer in hart en nieren. Hun bedrijf bevindt zich in Barneveld en heet ’t Paradijs. Zo heet trouwens ook het gebied waar zijn bedrijf is gevestigd. Het is een veelzijdig boerenbedrijf in een prachtige landschappelijke omgeving. In dit gesprek vertelt IJsbrand hoe het allemaal zo gekomen is.

Ik kende eens een man, een man zonder gezicht. Hij woonde alleen in een oud en wankel huis aan het einde van de straat. Vroeger kwam hij nog beneden, maar sinds zijn kinderen het huis verlieten, zat hij hoog en droog op de eerste verdieping. Bij het raam zag hij de wereld steeds sneller aan zich voorbij razen. Hij telde de dagen op zijn wandelstok vol met kerven en zocht in de maanloze nacht het gezicht van het mannetje op de maan.

De zondag als wekelijkse rustdag is politiek gezien een bron van ongemak geworden voor de ChristenUnie. En dat valt goed te begrijpen. Het verdedigen van de zondagsrust levert vaak maar weinig populariteit op bij kiezers en irritatie over christelijke drammerigheid ligt op de loer. Het beeld van een achterhoedegevecht dringt zich op. Waarom verloopt het politieke debat over de rustdag zo moeilijk? En hoe kan de rustdag opnieuw een voorhoedegevecht worden en nieuw politiek elan krijgen?

Op 1 maart 2021 ben ik aangetreden als de nieuwe hoofdredacteur van Groen. Daarmee viel ik met mijn neus in de boter. Die maand werden de verkiezingen voor de Tweede Kamer gehouden, kort nadat het kabinet gevallen was over de toeslagenaffaire. Snel na de verkiezingen zorgde informateur Kajsa Ollongren voor ophef. Vanwege een positieve testuitslag voor corona verliet zij overhaast het Binnenhof met vertrouwelijke notities onder haar arm. Op een van dat moment genomen foto kon het zinnetje ‘Pieter Omtzigt: functie elders’ ontcijferd worden, hetgeen tot enorme opwinding leidde. Wat mij betreft dus een vliegende start. En voor mij meteen ook een aanleiding om eens nader te reflecteren op de vraag hoe ik zelf tegen de politiek aankijk.

Droogte. Tekort aan water. Een probleem dat zo oud is als de mensheid! Denk aan tal van Bijbelse verhalen, bijvoorbeeld over conflicten tussen herders over hun waterputten. Of neem in het hier en nu de gigantische dammen die worden gebouwd met dramatische gevolgen voor landen aan de benedenloop van de rivier. Water was en is in onze wereld van levensbelang en kan dus zomaar tot diepe conflicten leiden.

In de afgelopen jaren was er in ons land sprake van een aantal droge zomers met een neerslagtekort. Op het moment van schrijven van dit artikel is de zomer van 2021 nog niet voorbij, maar deze zomer verloopt natter dan de voorgaande jaren. Dat betekent echter niet dat de ‘droogteproblematiek’ voorbij is. Integendeel, de onderliggende problematiek is structureel en noodzaakt tot een bredere aanpak van het waterbeheer, ten bate van tijden van droogte en voor momenten van hevige regenval. Een beschouwing van Klaas Wierenga, bestuurder van Waterschap Noorderzijlvest.

Ondanks het feit dat in mei 2021 door het KNMI het signaal werd afgegeven dat de droogte voorbij was, blijkt de achterliggende problematiek veel structureler dan zo’n mededeling suggereert. Het tij kan dan ook zomaar weer keren. De 17e  juni 2021 bleek de warmste 17e  juni ooit in Nederland gemeten. Nog geen maand later wordt het nieuws gedomineerd door de overstromingen in Zuid-Limburg, België en Duitsland. Tot nog toe lijkt 2021 de reeks van droge jaren te doorbreken, maar daarmee zijn de problemen nog lang niet opgelost.

Verdroging en vernatting zijn twee kanten van dezelfde medaille, beide samenhangend met de opwarming van de aarde en de extreme weersomstandigheden die daar het gevolg van zijn. Deze klimaatverandering trekt zich niets van grenzen aan. Daardoor krijgt deze problematiek ook steeds meer een internationaal karakter, met de mogelijke conflicten die daar het gevolg van zijn. Het vergroten en internationaal delen van onze kennis over deze zaken is daarom cruciaal. De doelstellingen van de EU Green Deal bieden daarvoor een framework. Het is daarom van essentieel belang dat in de kabinetsformatie expliciet aandacht wordt gegeven aan de internationale dimensie van deze problematiek. In dit artikel wil ik aan de hand van een casus het belang daarvan aantonen: de aanleg van de Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) in het stroomgebied van de Nijl. Dit is het eerste internationale waterconflict waarbij een beroep op de Veiligheidsraad is gedaan om er een uitspraak over te doen. De Europese ervaringen met grensoverschrijdend waterbeheer kunnen in dit soort zaken een nuttige rol vervullen.

Er mist iets wezenlijks in de politiek en het lijkt politici op te breken. Ik heb het over reflectie. Het liefst in een vast ritme met een vaste groep mensen. Noem het een intervisiegroep.  

Per 1 maart vertrekt Wouter Beekers als directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie, na ruim acht jaar aan het instituut verbonden te zijn geweest. Hij gaat aan de slag als directeur bij Woonbron in Rotterdam. Volkshuisvesting was het onderwerp van zijn promotieonderzoek uit 2012 en heeft al langer zijn hart.

Immigratie en bevolkingsgroei. Het zijn onderwerpen die door de polemieken over de Corona-crisis naar de achtergrond verdrongen zijn. Maar niet voor lang; de Wit-Russische dictator Lukashenko herinnert Europa hardhandig aan haar achilleshiel. Hoe combineer je de Europese focus op mensenrechten met het begrenzen van asielmigratie?

Waarom is het voor de moderne mens zo moeilijk om rust te nemen? Waar vinden we rust? Hoe kan je rust een centrale plaats in het actieve bestaan geven? Deze vragen behandelt filosoof en WI-medewerker Robert van Putten in zijn nieuwe boek ‘De jacht naar rust – het tegoed van het christendom’, in samenwerking met dertien andere auteurs en een kunstenaar.  

In 2018 werd de stichting Dare to be Grey opgericht met als doel om het ‘grijze’ midden te versterken in een wereld waarin vooral zwart-witte geluiden zijn te horen. De oorsprong, twee jaar eerder, lag in een idee om meer nuance aan te brengen in het debat van de vluchtelingencrisis. 

Dare to be grey wil meer nuance in de samenleving. En als ik kijk naar de kabinetsformatie denk ik: er valt nog een hoop te vergrijzen. Dan heb ik het niet over de informateurs, maar over het taalgebruik.

Een jaar geleden, sprak Gert-Jan Segers de volgende woorden uit op het partijcongres: “De prijs voor onze coalitiedeelname wordt hoger.” “Als een toekomstige coalitie onze zetels wil, dan krijgen ze onze idealen.” De boodschap was duidelijk: de ChristenUnie ziet het zitten om weer mee te regeren, maar (!) de eisen gaan omhoog.

Even wat kobalt bestellen om mijn batterij te maken. In de zoekmachine tik ik ‘hoe bouw ik een laptop’ in op zoek naar een tutorial. Oh wacht, zelf een laptop bouwen kan ik niet. Jij vast ook niet. Ik moet er dus één kopen. In deze coronatijd hebben we massaal ontdekt hoe onmisbaar laptops zijn. Dankzij deze digitale apparaten konden onze levens tijdens lockdowns doorgaan. Als ze het begeven gaan we snel op zoek naar een nieuwe. Gelukkig is er keus genoeg.

Slechts drie op de tien Nederlanders heeft vertrouwen in de overheid. Een cijfer waar ik deze week van schrok. Het herstel van dat vertrouwen is urgent. Want wat het kabinet ook aanpakt - en er moet veel gebeuren!- loopt vast zonder een bodem van vertrouwen. 

Ze mogen ook aanschuiven aan de onderhandelingstafel van de formatie. De ouders die zijn gedupeerd door de toeslagenaffaire en de Groningers met aardbevingsschade. Op deze manier willen de partijen een begin maken met een nieuwe bestuurscultuur, meldden de formateurs onlangs tijdens een persconferentie.

De overheid houdt ons slechts een spiegel voor, zo stelde Eppo Bruins in zijn Groenlezing. Een andere, meer barmhartige overheid begint bij onszelf. Maar wat betekent dat dan voor de rol van politici? En wat zou een regeerakkoord daaraan bij kunnen dragen?

Met enorme opgaves op het gebied van klimaat-, stikstof en woonbeleid lijkt schaalvergroting in het openbaar bestuur een logische route. Het nieuwe kabinet doet er echter goed aan om steeds oog te houden voor de menselijke maat.

Sigrid Kaag vergeleek de ChristenUnie in juni met een roestige auto. Deze metafoor past echter beter bij de overheid. Het is aan de ChristenUnie om sámen met D66, VVD en CDA deze auto weer op de weg te krijgen. Daarbij moeten impopulaire maatregelen niet worden geschuwd.

Johan Remkes staat volop in het werkende leven. Na 40 jaar in politiek en openbaar bestuur is hem nog geen pensioen gegund. Staat dit ons allemaal te wachten? Het volgende kabinet doet er goed aan duidelijkheid te scheppen.                                                                                                                                          

We kunnen er op wachten. Als de ChristenUnie mag aanschuiven aan de formatietafel zal ze daar inzetten op ‘maatwerk’. De ChristenUnie is echter meer dan de afdeling klantcontact van de VVD. We doen er goed aan om niet alleen ombudsman, maar ook visionair te zijn.

Beste Remkes, Rutte en Kaag, kan de formatie misschien een tandje sneller? Want het laatste rapport van het IPCC vraagt dringend om actie. We zullen al moeten leren leven met 1,5 graden temperatuurstijging. Maar we koersen nu af op een stijging van meer dan twee graden. Als we een leefbare planeet willen nalaten voor de volgende generaties zullen we echt in een hogere versnelling moeten gaan.

In de jaren ’90 van de vorige eeuw kwam de digitale revolutie goed op gang. Internet en ICT zouden kennis vrijer en toegankelijker maken voor iedereen, sociale media zouden de wereld democratiseren en slimme software zou overheden en bedrijven efficiënter maken. Anno 2021 is een deel van die beloftes ingelost, maar zeker niet allemaal. De vorige Groen besteedde ruim aandacht aan de impact van algoritmes, artificiële intelligentie en slimme software op de democratische rechtsstaat en burgerlijke vrijheden. Die aandacht is terecht, maar niet alleen de techreuzen treft blaam. Ook overheden en uitvoeringsorganisaties maken er regelmatig een potje van, met allerhande problemen voor burgers tot gevolg. Die problemen ontstaan doordat niet de burger, maar de ICT in het middelpunt staat. In deze bijdrage staat de vraag centraal hoe  politici en uitvoeringsorganisaties deze problemen het hoofd kunnen bieden.

Een jaar geleden verloor ik mijn oom Max aan de gevolgen van Covid. Max was echtgenoot, vader en gerenommeerd psycholoog. Drie jaar voor zijn dood brachten wij een hele dag door in zijn woonplaats Maastricht. We spraken over de littekens die het leven kan achterlaten, maar ook over de kracht die we juist daarin kunnen vinden. Dat gesprek was voor mij van grote betekenis, ook de omhelzing die erop volgde. Max stierf op 11 april 2020, op 73-jarige leeftijd. Vanwege de beperkingen aan groepsgrootte heb ik zijn begrafenis niet kunnen bijwonen. Ik huil opnieuw als ik die zin opschrijf.

Foto: Folkert Rinkema

“Wil je vrede in een land? Dan zul je moeten investeren in de jeugd en hen stabiliteit en hoop moeten geven!” Met deze woorden slaat dr. Somé, een hoge ambtenaar uit Burkina Faso, de spijker op de kop. Hoop, stabiliteit en vrede, grote doelen die vragen om samenwerking. Bij het bereiken ervan is een grote rol weggelegd voor de Verenigde Naties (VN), maar moeten we de kracht van het maatschappelijk middenveld niet onderschatten. In dit artikel duiden we de meerwaarde van multilaterale organisaties voor het werk in de ontwikkelingssector en doen we aanbevelingen om ook de kracht vanuit landen zelf optimaal te benutten.

Er is naar aanleiding van de toeslagenaffaire al veel gezegd over de ‘nieuwe bestuurscultuur’ die nodig is om het vertrouwen in rechtsstaat en democratie terug te winnen. Met de uitspraak van Gert-Jan Segers dat een contractverlenging voor premier Rutte er niet in zit, heeft de ChristenUnie een grote steen in de vijver gegooid. Tegelijk roept dit vragen op over de mate waarin wij als partij zelf deel zijn van de cultuur die we willen veranderen. Eén van de verklaringen die vaak wordt gegeven, is dat het ontsporen van de uitvoerende macht te maken zou hebben met ‘neoliberalisme’ of ‘marktwerking’. De overheid is geen bedrijf, en de oorzaak van de malaise wordt gezocht in pogingen haar wel zo te laten functioneren. In dit artikel zal ik betogen dat deze analyse maar half waar is.

Voor Tweede Kamerverkiezingen stond in het EO-blad Visie een advertentie van de politieke partij Jezusleeft met de tekst: “Jezus ja, EU nee”. Dat verband maakte me nieuwsgierig, dus heb ik het partijprogramma opgezocht. Daar lees ik: “Jezusleeft ziet slechts één oplossing voor Nederland en de EU: de samenwerking zo snel mogelijk beëindigen, een Nexit.” De logica ontgaat mij. Het partijprogramma begint met deze zin: ‘Als programmapunt nummer 1 wil Jezusleeft Nederland bekend maken dat er maar 1 oplossing is: Jezus Volgen!’ Wacht even: dus als je Jezus gaat volgen, ben je vanzelf tegen de EU? Vergelijk dat eens met het partijprogramma van het CDA: “Wij kiezen voor een sterker Europa, dat zich richt op haar kerntaken. Veiligheid en economische stabiliteit zijn voor ons de belangrijkste taken van de Europese Unie.” Is dat tegen Jezus?

De situatie op het wereldtoneel is volop in ontwikkeling. Wat betekent dit voor het kleine Nederland? Voor onze veiligheid en internationale invloed moeten wij het vooral hebben van samenwerking, bijvoorbeeld binnen het NAVO-bondgenootschap en de Europese Unie. De vruchtbare samenwerking binnen de EU is echter steeds minder vanzelfsprekend. Bij de verschillende crises van afgelopen jaren – de eurocrisis, vluchtelingencrisis en het Brexit-debacle – bleek dat het draagvlak voor Europese samenwerking kwetsbaar is. En daarmee is ook Nederland kwetsbaar. Onze toekomst en belangen zijn nauw verweven geraakt met die van de EU. Nederland is gebaat bij een stabiele, sterke Unie met groot draagvlak onder burgers.

Hoe wordt er vanuit verschillende christelijke denkstromingen aangekeken tegen internationale relaties en intergouvernementele organisaties? Simon Polinder bereidt een proefschrift voor over deze vraagstukken en redigeerde recent een bundel over dit thema. In een schriftelijk interview stellen we hem onze vragen over het christelijk realisme, het katholiek-sociaal denken en het neocalvinisme of de christelijke filosofie in relatie tot internationale politiek en samenwerking.