Berichten over Groen 2021-3

Ed Anker is sinds 2014 wethouder in Zwolle met ruimtelijke ordening,  wonen, omgevingsvisie, waterbeleid en klimaatadaptatie in zijn portefeuille, aandachtsvelden waarin hij plezier heeft en waarop hij zich graag profileert.

In een column als deze probeer ik altijd iets van een haakje te vinden bij een actuele crisis. De recente crisis van de Haagse ‘bestuurscultuur’ bijvoorbeeld. Niet dat ik sta te trappelen om te schrijven over verziekte politieke verhoudingen naar aanleiding van een gefotografeerde krabbel in een formatieproces. Die hele heisa rondom de bestuurscultuur leert mij vooral dit: onze bestuurscultuur is een crisiscultuur geworden.

Boeren zitten vaak in een lastige positie: ze worden gezien als belangrijke veroorzaker van de stikstofcrisis, de inkomsten over wat zij produceren zijn vaak marginaal, hun bijdrage aan de droogteproblematiek wordt vaak flink uitvergroot en hun werk wordt vaak ondergewaardeerd. Kun je onder dergelijke omstandigheden nog wel enthousiast ‘boeren’? Samen met zijn vrouw is IJsbrand Snoeij boer in hart en nieren. Hun bedrijf bevindt zich in Barneveld en heet ’t Paradijs. Zo heet trouwens ook het gebied waar zijn bedrijf is gevestigd. Het is een veelzijdig boerenbedrijf in een prachtige landschappelijke omgeving. In dit gesprek vertelt IJsbrand hoe het allemaal zo gekomen is.

Ik kende eens een man, een man zonder gezicht. Hij woonde alleen in een oud en wankel huis aan het einde van de straat. Vroeger kwam hij nog beneden, maar sinds zijn kinderen het huis verlieten, zat hij hoog en droog op de eerste verdieping. Bij het raam zag hij de wereld steeds sneller aan zich voorbij razen. Hij telde de dagen op zijn wandelstok vol met kerven en zocht in de maanloze nacht het gezicht van het mannetje op de maan.

De zondag als wekelijkse rustdag is politiek gezien een bron van ongemak geworden voor de ChristenUnie. En dat valt goed te begrijpen. Het verdedigen van de zondagsrust levert vaak maar weinig populariteit op bij kiezers en irritatie over christelijke drammerigheid ligt op de loer. Het beeld van een achterhoedegevecht dringt zich op. Waarom verloopt het politieke debat over de rustdag zo moeilijk? En hoe kan de rustdag opnieuw een voorhoedegevecht worden en nieuw politiek elan krijgen?

Op 1 maart 2021 ben ik aangetreden als de nieuwe hoofdredacteur van Groen. Daarmee viel ik met mijn neus in de boter. Die maand werden de verkiezingen voor de Tweede Kamer gehouden, kort nadat het kabinet gevallen was over de toeslagenaffaire. Snel na de verkiezingen zorgde informateur Kajsa Ollongren voor ophef. Vanwege een positieve testuitslag voor corona verliet zij overhaast het Binnenhof met vertrouwelijke notities onder haar arm. Op een van dat moment genomen foto kon het zinnetje ‘Pieter Omtzigt: functie elders’ ontcijferd worden, hetgeen tot enorme opwinding leidde. Wat mij betreft dus een vliegende start. En voor mij meteen ook een aanleiding om eens nader te reflecteren op de vraag hoe ik zelf tegen de politiek aankijk.

Droogte. Tekort aan water. Een probleem dat zo oud is als de mensheid! Denk aan tal van Bijbelse verhalen, bijvoorbeeld over conflicten tussen herders over hun waterputten. Of neem in het hier en nu de gigantische dammen die worden gebouwd met dramatische gevolgen voor landen aan de benedenloop van de rivier. Water was en is in onze wereld van levensbelang en kan dus zomaar tot diepe conflicten leiden.

In de afgelopen jaren was er in ons land sprake van een aantal droge zomers met een neerslagtekort. Op het moment van schrijven van dit artikel is de zomer van 2021 nog niet voorbij, maar deze zomer verloopt natter dan de voorgaande jaren. Dat betekent echter niet dat de ‘droogteproblematiek’ voorbij is. Integendeel, de onderliggende problematiek is structureel en noodzaakt tot een bredere aanpak van het waterbeheer, ten bate van tijden van droogte en voor momenten van hevige regenval. Een beschouwing van Klaas Wierenga, bestuurder van Waterschap Noorderzijlvest.

Ondanks het feit dat in mei 2021 door het KNMI het signaal werd afgegeven dat de droogte voorbij was, blijkt de achterliggende problematiek veel structureler dan zo’n mededeling suggereert. Het tij kan dan ook zomaar weer keren. De 17e  juni 2021 bleek de warmste 17e  juni ooit in Nederland gemeten. Nog geen maand later wordt het nieuws gedomineerd door de overstromingen in Zuid-Limburg, België en Duitsland. Tot nog toe lijkt 2021 de reeks van droge jaren te doorbreken, maar daarmee zijn de problemen nog lang niet opgelost.

Verdroging en vernatting zijn twee kanten van dezelfde medaille, beide samenhangend met de opwarming van de aarde en de extreme weersomstandigheden die daar het gevolg van zijn. Deze klimaatverandering trekt zich niets van grenzen aan. Daardoor krijgt deze problematiek ook steeds meer een internationaal karakter, met de mogelijke conflicten die daar het gevolg van zijn. Het vergroten en internationaal delen van onze kennis over deze zaken is daarom cruciaal. De doelstellingen van de EU Green Deal bieden daarvoor een framework. Het is daarom van essentieel belang dat in de kabinetsformatie expliciet aandacht wordt gegeven aan de internationale dimensie van deze problematiek. In dit artikel wil ik aan de hand van een casus het belang daarvan aantonen: de aanleg van de Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) in het stroomgebied van de Nijl. Dit is het eerste internationale waterconflict waarbij een beroep op de Veiligheidsraad is gedaan om er een uitspraak over te doen. De Europese ervaringen met grensoverschrijdend waterbeheer kunnen in dit soort zaken een nuttige rol vervullen.