Berichten over onderwijs

In april benadrukte Dennis Wiersma, de minister voor het primair en voortgezet onderwijs, dat toetsen een leerling moeten helpen in zijn ontwikkeling. Maar in een brief aan de Tweede Kamer legt hij weer de nadruk op het voldoen aan normen. Het is tijd voor een duidelijke koers: we moeten minder gaan toetsen en nadrukkelijk aandacht besteden aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren in de breedste zin van het woord. 

De scholen zijn weer begonnen! Het ministerie van Onderwijs wil gelijk goed van start met het snel inhalen van de 'Corona-achterstanden'. Niet zo'n goed idee, vindt Robert van Putten. 'Weer allemaal nieuwe regels invoeren helpt niet. Er zijn niet meer regels nodig; er is meer rust nodig.' Lees zijn essay over rust in het onderwijs in de bundel Met andere woorden, het Nationaal Programma Onderwijs van onderwijsvereniging Verus. 

Enkele maanden geleden verscheen de ‘Monitor digitale geletterdheid Primair Onderwijs 2019’. Een uitgebreid onderzoek waaruit blijkt dat onze kinderen en hun basisscholen met een gemiddelde van 4,9 slecht scoren op het gebied van privacy, informatieveiligheid en mediawijsheid.

Vrijheid van onderwijs is ons als christenen dierbaar. Steeds meer komt dit recht onder druk te staan door de misstanden in het islamitisch onderwijs.  Elke keer als het islamitisch onderwijs in de problemen komt, wordt er gelijk discussie gevoerd over het inperken van de onderwijsvrijheid. De seculiere mens heeft eenmaal geen religieuze antenne en heeft onvoldoende vermogen om het onderscheid te maken tussen wat christelijk en wat islamitisch is. De politiek moet zich echter expliciet richten op de islamscholen in plaats van op religieus onderwijs in het algemeen.

Het 100-jarig jubileum van de pacificatie van 1917 ligt nu twee jaar achter ons. Het lijkt er steeds meer op dat we het heuglijke einde van de schoolstrijd herdenken door ons met volle kracht te storten in een herhaling ervan. Nieuwe tijden geven nieuwe problemen. Zo is er terechte zorg over scholen als het Haga-lyceum, waar de letter van de wet (onderwijsvrijheid) lijkt te worden gebruikt om de geest van de wet (opvoeden tot bij deze samenleving betrokken burgers) te ondermijnen.

De zomervakantie komt er weer aan. Voor de meeste mensen is dat een plezierig vooruitzicht. Lekker op vakantie. Misschien wel met familie. De vakantiereis van komende zomer zal echter niet voor iedereen even gelukkig uitpakken. Ik denk dan aan vrouwen en kinderen die over de grens meegenomen worden, hun paspoort en andere papieren moeten afstaan en vervolgens zonder rechten, documenten en hulp komen te zitten. Vaak gaat het om jonge vrouwen die te ‘Westers’ worden of weigeren vrijwillig met een partner te trouwen die in het land van herkomst woont.

Ook ik heb 'Dorsvloer vol confetti' gezien. Met de levenslust van Katelijne. Tegenover haar nurkse ouders. En haar kinderlijke broer. Klem tussen de akelige reacties op zijn ‘moetje’. Die onmenselijke refo’s toch, die kwetsende, vreugdeloze vroomheid. Hoe zalig is het volk dat deze beklemmende wereld achter zich weet te laten – coming of age.

Met de participatiesamenleving legt de overheid steeds meer taken bij de burger neer. Maar als het gaat om het onderwijs, heeft zij moeite met loslaten. Geert Jan Spijker schreef er voor Volkskrant online een opiniestuk over.

De laatste jaren is er in ons land meer toenadering tussen de vanouds gescheiden circuits van het jeugdbeleid en het onderwijsbeleid. Dat is een goede ontwikkeling. Belangrijk daarbij is dat aan een geïntegreerde visie op beiden, een positiebepaling voorafgaat: welke rolverdeling willen we in ons land tussen de (lokale) overheid, de scholen en de ouders als het gaat om de jeugd? De grilligheid van het recente beleid op het gebied van kinderopvang en de gevolgen daarvan voor de positie van de gemeenten, zijn het resultaat van een gebrek aan een consistente visie op deze verantwoordelijkheidsverdeling.

Het onderwijs is één van de onderwerpen die het meest tot politieke strijd aanleiding geven. Dat was zo in de 19e eeuw, toen als het ware een tweede tachtigjarige oorlog, maar nu met vreedzame middelen, werd gestreden. Na de vrijheid van godsdienst moest ook de vrijheid van onderwijs verzekerd worden. Maar ook na de pacificatie van 1917 was de onderwijsvrijheid geen rustig bezit. Dat is ook nu niet het geval, getuige de vele pleidooien om deze vrijheid in te perken of zelfs af te schaffen. Wat zit daar achter? En waar staan wij in deze discussies?

Temidden van alle discussies over het onderwijs is het goed weer eens te luisteren naar ‘de stem van het verleden’. Hoe zat het met die befaamde schoolstrijd in de 19de eeuw? En welke houding namen Guillaume Groen van Prinsterer en zijn antirevolutionairen aan in het onderwijsdebat met liberalen, katholieken en conservatieven?

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Maria van der Hoeven, gooide dit voorjaar de knuppel in het hoenderhok. Naar aanleiding van een gesprek dat zij had met de Delftse nano-technoloog Cees Dekker liet ze zich in haar weblog [1] positief uit over hoe deze hoogleraar zijn persoonlijk geloof combineert met wetenschapsbeoefening. Concreet spitste de bewindsvrouw dat toe op Intelligent Design, waar ze en passant aan toevoegde zelf evenmin in ‘toeval’ te geloven. Hiermee was de discussie over schepping, evolutie en Intelligent Design geopend.

Een van de artikelen van de Nederlandse Grondwet die het afgelopen jaar ruim aandacht hebben gekregen in de politieke discussie, is artikel 23 over de vrijheid van onderwijs. Dit artikel garandeert de vrijheid onderwijs te geven én de vrije keuze voor onderwijs. In het eerste lid van het artikel wordt de zorg van de overheid voor het onderwijs verwoord. Bij het uitoefenen van die zorg moet de overheid echter rekening houden met de vrijheid van de aanbieders en de ontvangers van het onderwijs. In de discussie over de vrijheid van onderwijs staat de spanning centraal tussen de ‘zorgplicht’ van de overheid voor goed onderwijs en de vrijheid van aanbieders en ontvangers van het onderwijs.