Als er een begrip is waar de ChristenUnie verzot op is, is het maatwerk. Opkomen voor de zwakkeren, scepsis tegen de almachtige staat en een voorkeur voor praktische politiek: maatwerk heeft het allemaal. En niet alleen de ChristenUnie is enthousiast. In de afgelopen jaren is een heuse maatwerkrevolutie uitgebroken.  Hordes consultants verheffen in lijvige rapporten maatwerk tot dè nieuwe bestuursfilosofie. We krijgen een responsieve flexibele agile overheid: een die maatwerk levert!

Maatwerk is echter een illusie. Het is de vervolmaking van de bestuursfilosofie van het New Public Management die ons bestuur al decennia in zijn greep houdt. Met efficiëntie als hoogste doel wordt de overheid een bedrijf en de burger een klant. Maatwerk is geen correctie, maar een uiterste consequentie van dit idee. Nu het bestuur kapotgestroomlijnd is en ontdaan van elke vorm van waardebesef, ambitie en visie, is het leveren van individueel maatwerk (de ultieme customer journey) gepromoveerd tot hoogste goed. Voor onze volksvertegenwoordigers rest slechts het apolitieke behartigen van consumentenbelangen. Maatwerk als heilige graal in een uitgehold politiek stelsel.

Nu hoor ik u denken: wat een cynisme, wat is er mis met de menselijke maat? In de toeslagenaffaire, asielproblematiek en jeugdhulp vormt maatwerk op het eerste gezicht een sympatiek pleidooi tegen rigide bestuurlijk handelen. Maar het lijdend voorwerp in de maatwerkdiscussie, de overheid, voert slechts wetten uit die door politici zijn bedacht  In veel gevallen ligt het probleem niet bij een kwaadaardige overheid, maar bij slecht (rechts) beleid. De toeslagenaffaire begon bij de Kamerbrede fraudefetish, wachtlijsten in de jeugdhulp bij de als "participatiesamenleving" verkochte bezuinigingen, en het falen van de IND bij de angst voor de boze rechtse burger.

Kortom, wie voor maatwerk pleit, beperkt politiek tot het opvegen van de scherven van rechts afbraakbeleid. Stel in plaats daarvan nieuwe ideeën. Denk groter in plaats van kleiner. Een praktische eerste stap is het beter inbedden van visievorming  in de ChristenUnie. Wakker het partijdebat aan, betrek deskundige CU'ers bij visiedocumenten en wetsvoorstellen en werk aan een wereld waar we niet meer hoeven te pleiten voor maatwerk.

Ruben Ros promoveert aan de Universiteit van Luxemburg en de Universiteit van Amsterdam op de geschiedenis van technocratisch denken in Nederland. Hij is co-voorzitter van de Denktank van PerspectieF.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van een van onze columnisten. Na de zomer staan deze columns in het teken van de formatiebesprekingen. Eerder verschenen de columns Een tandje sneller graag van Harm van der Wilt en Formeren: therapie in een boze samenleving van Nadine Boers-de Graaf. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel.