Berichten over klimaat

Droogte. Tekort aan water. Een probleem dat zo oud is als de mensheid! Denk aan tal van Bijbelse verhalen, bijvoorbeeld over conflicten tussen herders over hun waterputten. Of neem in het hier en nu de gigantische dammen die worden gebouwd met dramatische gevolgen voor landen aan de benedenloop van de rivier. Water was en is in onze wereld van levensbelang en kan dus zomaar tot diepe conflicten leiden.

Verdroging en vernatting zijn twee kanten van dezelfde medaille, beide samenhangend met de opwarming van de aarde en de extreme weersomstandigheden die daar het gevolg van zijn. Deze klimaatverandering trekt zich niets van grenzen aan. Daardoor krijgt deze problematiek ook steeds meer een internationaal karakter, met de mogelijke conflicten die daar het gevolg van zijn. Het vergroten en internationaal delen van onze kennis over deze zaken is daarom cruciaal. De doelstellingen van de EU Green Deal bieden daarvoor een framework. Het is daarom van essentieel belang dat in de kabinetsformatie expliciet aandacht wordt gegeven aan de internationale dimensie van deze problematiek. In dit artikel wil ik aan de hand van een casus het belang daarvan aantonen: de aanleg van de Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) in het stroomgebied van de Nijl. Dit is het eerste internationale waterconflict waarbij een beroep op de Veiligheidsraad is gedaan om er een uitspraak over te doen. De Europese ervaringen met grensoverschrijdend waterbeheer kunnen in dit soort zaken een nuttige rol vervullen.

Ondanks het feit dat in mei 2021 door het KNMI het signaal werd afgegeven dat de droogte voorbij was, blijkt de achterliggende problematiek veel structureler dan zo’n mededeling suggereert. Het tij kan dan ook zomaar weer keren. De 17e  juni 2021 bleek de warmste 17e  juni ooit in Nederland gemeten. Nog geen maand later wordt het nieuws gedomineerd door de overstromingen in Zuid-Limburg, België en Duitsland. Tot nog toe lijkt 2021 de reeks van droge jaren te doorbreken, maar daarmee zijn de problemen nog lang niet opgelost.

Sigrid Kaag vergeleek de ChristenUnie in juni met een roestige auto. Deze metafoor past echter beter bij de overheid. Het is aan de ChristenUnie om sámen met D66, VVD en CDA deze auto weer op de weg te krijgen. Daarbij moeten impopulaire maatregelen niet worden geschuwd.

Beste Remkes, Rutte en Kaag, kan de formatie misschien een tandje sneller? Want het laatste rapport van het IPCC vraagt dringend om actie. We zullen al moeten leren leven met 1,5 graden temperatuurstijging. Maar we koersen nu af op een stijging van meer dan twee graden. Als we een leefbare planeet willen nalaten voor de volgende generaties zullen we echt in een hogere versnelling moeten gaan.

In 2019 vertrokken en arriveerden bijna 500.000 vliegtuigen op Schiphol. Een groot deel naar bestemmingen op korte afstand. Alleen al naar Londen vertrokken voor de corona-uitbraak ongeveer 50 vliegtuigen per dag. Dat zijn meer dan 35.000 starts en landingen per jaar. Voor steeds meer van dit soort bestemmingen op korte afstand (tot 1250 kilometer) is de trein een goed alternatief.

God heeft ál Zijn schepselen lief. Niet alleen ons, welvarende, veelal witte mensen. Oók de mensen in het mondiale Zuiden, die nauwelijks hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, maar er wel nu al grote last van ondervinden. Oók vergeten (dier)soorten zoals de Bramble Cay-mozaïekstaartrat, uitgestorven door de klimaatcrisis. 

Daarom moeten we ons juist als ChristenUnie hard maken voor een stevig klimaatbeleid. Geen gerommel in de marge, maar radicale verandering. Rechtvaardig, voor de hele Schepping. Zonder uitstel, want wij zijn de laatste generatie die de schade van de klimaatcrisis kan beperken.

Volgens Jan Steven Eilander is de stelling dat wij ‘de laatste generatie zijn die iets aan klimaatverandering kan doen’ een vorm van doemdenken die de ChristenUnie niet past. Wij mogen toch vertrouwen op God?

Voor mij staat niet ter discussie dat we mogen vertrouwen op God. Wel of en wanneer Hij aan ons vraagt om te handelen. Als wij, ondanks talrijke waarschuwingen ingegeven door Hem, niet handelen kan daardoor onherstelbare schade aan de schepping ontstaan. We moeten dan handelen, omdat het anders fout afloopt, én we mogen dat doen in vertrouwen op een goede afloop.

Nederland puzzelt. Niet alleen om de lockdown door te komen maar ook over de energieopwekking in de toekomst. Beleidsmakers, inwoners en bedrijven staan over de tafel heen. Iedereen houdt een puzzelstukje vast. Er wordt gelet op betaalbaarheid, geschikte locaties en draagvlak. Langzaam maar zeker worden de contouren zichtbaar van een energiesysteem dat onuitputtelijke energie levert zonder roofbouw te plegen op onze planeet. En dat alles voor 2050.

Jan Steven Eilander pleitte vorige week voor ‘koele rekensommen’ en een ‘groen-realistische aanpak van de energietransitie’. Maar zoals de titel van zijn column ‘kiezen voor kernenergie is groen realisme’ al weggaf: de auteur wil ergens heen met deze berekeningen. 

'Alleen samen krijgen we corona onder controle.' Kan (en moet) de overheid situaties en gedrag controleren? Op vrijdagavond 20 november gaan we hierover in gesprek met Carla Dik-Faber en Robert van Putten voor de podcast 'Een goed verhaal'. Het gesprek is te volgen via een live stream, zodat kijkers vragen kunnen voorleggen aan de tafelgasten. 

Onder het mom dat kerncentrales vrijwel geen CO₂ uitstoten, worden ze door sommige partijen ineens gezien als een duurzame oplossing. Duurzaam betekent dat iets op de lange termijn houdbaar is. Je kunt natuurlijk naar radioactief afval kijken als iets duurzaams, want het gaat  tenslotte duizenden jaren mee. Voordat er besluiten worden genomen die impact hebben op de komende eeuwen, lijkt het me dan ook verstandig om eens te kijken naar de locaties van de kerncentrales en het radioactieve afval.

Corona en het klimaat. Hoe verder we in de pandemie komen, hoe duidelijker de parallellen worden tussen beiden: de ontwikkeling van de pandemie en de aanpak ervan zijn een compacte weergave van onze omgang met klimaatverandering.  

2021 wordt, als het aan de Europese Commissie ligt, het jaar van de trein. Je zou zeggen, een mooie kans voor Nederland om te stoppen met het promoten van de luchtvaart en geld te gaan steken in een betere infrastructuur op het spoor. Snellere, goedkopere verbindingen en efficiënte nachttreinen, zodat het grootste deel van Europa met de trein te bereiken is. Gezien de spoorverschillen tussen de landen kan Nederland dit niet alleen en kan Europa dit niet zonder de lidstaten. Als slimme handelsnatie zou Nederland hierin voorop kunnen lopen.

De lockdown heeft ons doen beseffen dat een reset mogelijk is. Dat we niet voor altijd op dezelfde wijze door hoeven met ons leven en samenleven. Of zeggen we dit om de coronacrisis nog enige zin te geven? Om een perspectief te hebben dat ons helpt om over de benauwende horizon van deze crisis heen te kijken?

Met de ene hand geeft dit kabinet miljarden uit om de stikstof terug te dringen, terwijl ze met de andere hand miljarden steekt in het in de lucht houden van vliegtuigen. Hoe is dat te rijmen met elkaar?

"We betalen teveel belasting aan Europa" riep de jongen rechtsachter in het lokaal, "en politiek boeit gewoon niet".  Mijn gastles over het Europees Parlement moest op dat moment nog beginnen. Er is veel onwetendheid over Europa. De nieuwe Europese Commissie heeft dit ook gezien, en wil er verandering in brengen met een twee jaar durende conferentie die de betrokkenheid van burgers bij de EU moet vergroten. Eerlijk gezegd geloof ik niet zo in deze conferentie. Wat we nodig hebben zijn politici met lef.

Jongeren die staken voor het klimaat, boeren in actie en een brandbrief van werkgevers dat tienduizenden banen op de tocht staan door de stikstofcrisis. En dat allemaal in één week tijd. Iedereen ziet het probleem van klimaatverandering, maar niemand de oplossing en iedereen strijdt voor zijn eigen hachje.  Ja, we weten wel dat minder hard rijden, minder koeien, minder industrie en minder gas goede stappen zijn als het gaat om vermindering van broeikasgassen. Maar deze stappen doen pijn. En als je als bestuurder of politicus dan zo’n lastig besluit neemt, wordt je weggezet als klimaatgekkie. Je kijkt wel uit, toch?

Inmiddels dagelijks in het nieuws: alarmerende berichten over klimaatverandering. Van bosbranden in de Amazone tot wetenschappelijke rapporten die aangeven dat we als mensheid voor een ongekende opgave staan om binnen de komende tien jaar het klimaat te kunnen redden. Om in 2030 de mondiale uitstoot gehalveerd te hebben.

Ruim een maand geleden sprak dr. Martine Vonk haar inspirerende Groenlezing uit. Op verzoek van het WI gaven de wetenschappelijk bureaus van VVD en GroenLinks een reactie vanuit hun partijvisies. De Teldersstichting (VVD) uit twijfel aan een verduurzaming vanuit de radix. Bureau de Helling (GroenLinks) verwijt Vonk over het hoofd te zien dat politiek het domein is van botsende waarden, waardoor haar voorstellen politiek gezien onuitvoerbaar zijn. Het laatste woord is aan Martine Vonk zelf: 'De kunst is om te zoeken naar grond voor gedeelde waarden.'

Afgelopen donderdag inspireerde Martine Vonk ons met haar boeiende lezing 'Duurzaam radicaliseren, over een duurzaamheid vanuit de radix - het hart, de kern. Vonk schreef haar lezing met het oog op de christelijk-sociale politiek van de ChristenUnie. Maar hoe kijken de WI's van andere partijen eigenlijk naar haar lezing? Hieronder een reactie vanuit Bureau de Helling, het WI van GroenLinks: 'Politiek is iets anders dan ethiek. Wás het maar gelijk.'

Het kabinet voelde de bui al hangen: toen het CPB en PBL woensdag de doorrekening van het klimaatakkoord presenteerden, lag het voorstel voor een CO2-heffing voor bedrijven al in de week. In het akkoord worden bedrijven te veel ontzien en de kosten komen onevenredig veel bij burgers te liggen. Daarbij, de klimaatdoelen van 2030 zullen met deze plannen niet worden gehaald. En dus komt alsnog een CO2-heffing uit de hoge hoed, wat goed in lijn ligt met de ideeën van de ChristenUnie.

Over twee dagen mag u uw stem uitbrengen, voor de verkiezingen van de Provinciale Staten én de Waterschappen. Maar waarom is goed waterbeheer eigenlijk noodzakelijk? En wat is dan een christelijk-sociale visie op waterbeheer?

Vandaag gaan de 'klimaatspijbelaars' weer de straat op. Een hoopvol plaatje, maar met een impopulaire boodschap, schrijft columnist Frank Bosman. De klimaatspijbelaars zijn uiteindelijk pionnen in een duister politiek spel, zo zegt hij. Maar wél pionnen met recht van spreken.

Het hoopvol realisme van de ChristenUnie doet recht aan de dagelijkse spanningen tussen ideaal en werkelijkheid, en biedt bij elk onderwerp een prettige bandbreedte om op het standpunt te reflecteren. In het klimaatdebat mis ik nog wat realisme.

Drie jaar geleden hebben 195 landen het klimaatakkoord van Parijs ondertekend. Het doel van dit akkoord is de wereldwijde stijging van de temperatuur te beperken tot 2 graden Celsius ten opzichte van de voor-industriële tijd, zeg, 1850. En, waar mogelijk, deze stijging zelfs tot 1,5 graad te limiteren. Ook het Europees Parlement en de Europese milieuministers hebben dit akkoord geratificeerd. Een gezamenlijk doel waar we bij uitstek ook gezamenlijk de schouders onder moeten zetten.

De uitbreiding van vliegveld Lelystad is uitgesteld. Het is hartstikke mooi dat zulke dingen geregeld worden in Den Haag. Maar is dat nou nodig? Als je niet vliegt, is er ook geen groter vliegveld nodig. Mensen schijnen te wachten op een prijsverhoging voor ze beslissen om minder te vliegen. Alsof even naar Londen vliegen hen nu onverhoeds overkomt. Er is ook nog zoiets als eigen verantwoordelijkheid.

In het Westen leidt de onstuitbare opkomst van China tot ongemakkelijke vragen: wordt dit de eeuw van China? Gaat China de internationale spelregels naar zijn hand zetten? Is in tijden van economische crisis doortastend leiderschap naar Aziatische snit beter dan de besluiteloosheid en verdeeldheid van Westerse democratieën? Het antwoord van deze bijdrage luidt “nee”. Maar: dat is nog geen reden voor opluchting voor de rest van de wereld.