Besluitvormende burgerraden: een recept voor ongelukken
Besluitvormende burgerraden: een recept voor ongelukken
14 februari 2022
In veel gemeenten wordt met de nieuwe raadsperiode op komst nagedacht over nieuwe vormen van burgerparticipatie. Hoe zorg je dat meer mensen participeren en inwoners zich gehoord voelen?
In de afgelopen jaren is er wereldwijd ervaring opgedaan met burgerberaden. Een burgerberaad is een zo perfect mogelijke afspiegeling van de bewoners van een gebied. Burgerberaden adviseren (soms bindend) over vraagstukken die zich minder goed lenen voor een simpel voor of tegen.
Zo gaven burgerberaden in IJsland en het Canadese British Columbia een uiteindelijk overgenomen advies over hun staatsinrichting. Het idee voor een burgerberaad wordt momenteel ook door milieugroeperingen gepromoot om te komen tot een breed gedragen klimaatbeleid. Het lijkt een mooie vorm van participatie van burgers. Maar toch ben ik niet enthousiast.
In Haarlem heeft een gelote groep burgers een plan gemaakt voor de vervanging van bomen in een stadsdeel. De bewoners kwamen na een uitgebreid proces met een voorstel. En toen ging het mis. Er kwam verzet van andere omwonenden en belangengroepen. Het resultaat: de gemeenteraad van Haarlem besloot een deel van de bomen toch voorlopig niet te kappen. Niet verwonderlijk dat een aantal deelnemers van de gelote groep teleurgesteld was…
Ondanks deze eerste ervaring heeft de Haarlemse gemeenteraad een initiatiefvoorstel aangenomen om verder te gaan met burgerberaden. Als een advies door 70% van een “representatief” burgerberaad wordt gesteund dan belooft de gemeenteraad dit advies “in principe” over te nemen.
Ik stemde als enige tegen. Waarom? Ik ben zeker niet tegen nieuwe vormen van burgerparticipatie. Maar de gemeenteraad is de gekozen volksvertegenwoordiging waarvan je mag verwachten dat hij alle belangen goed afweegt. Dat gaat niet altijd goed, maar die weging van het algemeen belang uit handen geven aan een “representatieve” burgerraad is een recept voor ongelukken en teleurstellingen. Wat want is representatief? Wie beoordeelt dit uiteindelijk? En wat betekent het voor het vertrouwen in de politiek als de gemeenteraad uiteindelijk een advies toch niet overneemt?
Maak een scherp onderscheid tussen participatie die gericht is op het opkomen voor een specifiek belang en participatie met het oog op het meedenken over gemeentebrede onderwerpen. Het eerste vraagt goede inspraakprocedures, het tweede creatieve werkvormen om kennis van inwoners aan te boren. Beide vormen vragen duidelijke kaders en het goed managen van verwachtingen.
Een geloot adviescollege van burgers kan een goede werkvorm zijn om burgers te laten meedenken. Maar wel als dit college is ingesteld door de gemeenteraad, als wordt gewaakt dat het niet wordt gekaapt door belangengroepen en puur adviserend is. Want belofte maakt schuld. De belofte dat adviezen worden overgenomen is een recept voor nog meer wantrouwen in de politiek.
Frank Visser is fractievoorzitter van de ChristenUnie Haarlem en beleidsmedewerker bij reizigersvereniging Rover.
Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column.Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen gaan de columns over onderwerpen uit de gemeentepolitiek. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel.