Berichten over bestuurscultuur

In een column als deze probeer ik altijd iets van een haakje te vinden bij een actuele crisis. De recente crisis van de Haagse ‘bestuurscultuur’ bijvoorbeeld. Niet dat ik sta te trappelen om te schrijven over verziekte politieke verhoudingen naar aanleiding van een gefotografeerde krabbel in een formatieproces. Die hele heisa rondom de bestuurscultuur leert mij vooral dit: onze bestuurscultuur is een crisiscultuur geworden.

Op 1 maart 2021 ben ik aangetreden als de nieuwe hoofdredacteur van Groen. Daarmee viel ik met mijn neus in de boter. Die maand werden de verkiezingen voor de Tweede Kamer gehouden, kort nadat het kabinet gevallen was over de toeslagenaffaire. Snel na de verkiezingen zorgde informateur Kajsa Ollongren voor ophef. Vanwege een positieve testuitslag voor corona verliet zij overhaast het Binnenhof met vertrouwelijke notities onder haar arm. Op een van dat moment genomen foto kon het zinnetje ‘Pieter Omtzigt: functie elders’ ontcijferd worden, hetgeen tot enorme opwinding leidde. Wat mij betreft dus een vliegende start. En voor mij meteen ook een aanleiding om eens nader te reflecteren op de vraag hoe ik zelf tegen de politiek aankijk.

Slechts drie op de tien Nederlanders heeft vertrouwen in de overheid. Een cijfer waar ik deze week van schrok. Het herstel van dat vertrouwen is urgent. Want wat het kabinet ook aanpakt - en er moet veel gebeuren!- loopt vast zonder een bodem van vertrouwen. 

Ze mogen ook aanschuiven aan de onderhandelingstafel van de formatie. De ouders die zijn gedupeerd door de toeslagenaffaire en de Groningers met aardbevingsschade. Op deze manier willen de partijen een begin maken met een nieuwe bestuurscultuur, meldden de formateurs onlangs tijdens een persconferentie.

Het roer moet radicaal om in politiek-bestuurlijk Nederland. Dat lijkt de breed gedeelde stemming in de publieke opinie. Nu moet het echt eens afgelopen zijn met neoliberaal beleid. Hoewel er al langer geen aanhangers van deze ideologie meer te bekennen zijn, blijkt het moeizaam om de gevolgen van neoliberalisme ongedaan te maken in beleid en uitvoering. Daarvoor heeft het zich te diep genesteld in de cultuur en instituties van politiek en overheid. De vraag is wel in welke richting het roer radicaal om moet. Robert van Putten schreef er een bijdrage over voor het blad Beleid en Maatschappij.