Zakken geld alleen veranderen echter weinig. Daarvoor zijn ambtenaren, wetten en plannen nodig. Dit wordt in ’s lands politiek maar al te vaak vergeten. Na het “binnenhalen” van geld voor “de zorg” of “het klimaat” zijn politici maar matig geïnteresseerd in de manier waarop die euro’s resultaat sorteren. Deze vernauwing van politiek tot cash transfers wordt versterkt door een gebrek aan bestuurlijke slagkracht. Na decennia privatiseren is het openbaar bestuur verworden tot het uitschrijven van tenders, het inwerken van consultants en het overeind houden van het ICT-kaartenhuis. Van de geïnvesteerde euro’s zien zorgcowboys, vluchtige start-ups en aandeelhouders van PwC en McKinsey nog het meeste rendement terug.

Dit speelt zeker ook op lokaal niveau. Met een groter Gemeentefonds en meer lokale belastingen krijgen gemeenten na jaren van bekibbelen hopelijk wat meer ademruimte. Maar ook hier geldt dat zakken geld alleen geen verandering brengen. Dat is geen pleidooi voor de terugkeer van de neoliberale kruideniersmentaliteit die het pallet aan crises juist veroorzaakt heeft, maar een oproep tot kritische reflectie op nieuwe investeringen.

Gemeenteraden kunnen dit niet alleen. Zij hebben de steun nodig van lokale Rekenkamers. Rekenkamers zijn het ultieme hulpmiddel voor gemeenteraden om toe te zien op de “doelmatigheid en doeltreffendheid ” van beleid. Helaas staan de Rekenkamers onder druk. Veel gemeenten hebben er geen of het orgaan wordt eufemistisch “slapend” gehouden door het budget op nul te stellen.

Zelfs een voorgestelde wijziging van de Gemeentewet zorgt niet voor adequate financiering. Het zou goed zijn als de ChristenUnie, bij uitstek de partij van de uitvoering, zich lokaal in zou zetten voor een van ’s lands oudste colleges van staat (een vroege voorloper dateert van begin vijftiende eeuw). Bijvoorbeeld door toe te werken naar het streefbudget voor gemeentelijke Rekenkamers van één euro per inwoner per jaar. Geld maakt immers niet gelukkig, en ook geen beleid.

Ruben Ros promoveert aan de Universiteit van Luxemburg en de Universiteit van Amsterdam op de geschiedenis van technocratisch denken in Nederland. Hij is co-voorzitter van de Denktank van PerspectieF.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column. Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen gaan de columns over onderwerpen uit de gemeentepolitiek. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel.