Berichten over economie

`De economie is geen natuurverschijnsel, we hebben deze zelf gecreëerd’ benadrukte zuster Helen Alford van de Pauselijke Universiteit onlangs op een conferentie voor katholieke beleggers in Londen, ‘en we kunnen hem daarom ook sturen’.

In onze 24-uurseconomie is rust een schaars goed. Nu de relatieve rust in coronatijd langzaam overgaat in het weer opstarten van de samenleving, kan ons elastiek weer strakgespannen raken. Daarom vinden we het belangrijk de komende maand stil te staan bij het thema 'rust'. WI-onderzoeker Robert van Putten onderzoekt wat de christelijke traditie te zeggen heeft over het thema 'rust' en hoe we dat in onze tijd kunnen toepassen. In week 25 geeft hij tweemaal een lezing over dat thema.

Het Nederlandse belastingstelsel is dringend aan hervorming toe. Conflicterende ideologische posities hebben geleid tot een stelsel met tegenstrijdige, onevenwichtige prikkels en een onoverzichtelijke vormgeving met soms onrechtvaardige uitkomsten, zoals duidelijk werd bij de toeslagenaffaire. Onder het huidige kabinet is mede dankzij de ChristenUnie een beweging in gang gezet om deze problemen aante pakken. Ook is verkend hoe het belastingstelsel in de volgende kabinetsperiode structureel kan worden hervormd. Over de gewenste richting van die hervorming wordt door veel partijen nagedacht en er zal nog veel gediscussieerd worden. Om ons goed te positioneren voor deze discussie hebben we als werkgroep, samen met andere deskundigen, ideeën verkend voor een herziening van het belastingstelsel. Gaandeweg heeft deze verkenning zich verdiept tot een visie, die we hier in het kort presenteren.

De lockdown heeft ons doen beseffen dat een reset mogelijk is. Dat we niet voor altijd op dezelfde wijze door hoeven met ons leven en samenleven. Of zeggen we dit om de coronacrisis nog enige zin te geven? Om een perspectief te hebben dat ons helpt om over de benauwende horizon van deze crisis heen te kijken?

Met de ene hand geeft dit kabinet miljarden uit om de stikstof terug te dringen, terwijl ze met de andere hand miljarden steekt in het in de lucht houden van vliegtuigen. Hoe is dat te rijmen met elkaar?

Ze zitten overal. Een vijfde colonne van onderkruipers die stiekem onze samenleving naar de Filistijnen helpt. In spiegelende kantoortorens bedenken ze hun duistere plannen. Ze willen de wereld naar hun hand zetten, zo staat in hun geheime protocol. Iedereen is tegen ze en ze krijgen van alles de schuld. Van de afbraak van de verzorgingsstaat en het lerarentekort tot het verdwenen ‘touwtje uit de brievenbus’. We noemen ze ‘neoliberalen’. Met marktwerking vermorzelen ze de sociale structuren. Voor de mens achter de cijfers is geen aandacht meer.

Het kabinet voelde de bui al hangen: toen het CPB en PBL woensdag de doorrekening van het klimaatakkoord presenteerden, lag het voorstel voor een CO2-heffing voor bedrijven al in de week. In het akkoord worden bedrijven te veel ontzien en de kosten komen onevenredig veel bij burgers te liggen. Daarbij, de klimaatdoelen van 2030 zullen met deze plannen niet worden gehaald. En dus komt alsnog een CO2-heffing uit de hoge hoed, wat goed in lijn ligt met de ideeën van de ChristenUnie.

De dividendbelasting had van mij best afgeschaft mogen worden. En een christelijk-sociale partij had zich daar harder voor mogen uitspreken, hoezeer dat ook onmogelijk werd na de bekende meloenuitspraak. Grappend dacht ik nog dat nu de meloen in stukjes gesneden is, het een prima fruithapje kon zijn. Het mocht niet baten. De maatschappelijke weerzin en ook de reacties uit de wereld van dat andere mkb, de startupwereld, waren niet te groot.

Ewald Engelen haalde in zijn column voor De Groene Amsterdammer maar eens flink uit naar Mark Rutte, die in de zak zit van het grootkapitaal. Engelen mag kennelijk tweemaal dezelfde column inleveren bij De Groene, hij schreef bijna dezelfde column eerder dit jaar, onder dezelfde titel. Die titel is wat de column interessant maakt: corruptie. Niet dat we geen stevige woorden van de man gewend zijn, maar toch.

ING is na een schikking met het Openbaar Ministerie bijna 800 miljoen lichter. Zelfs de premier, die als waakhond aan de leiband van menig multinational om zich heen blaft, kon kennelijk niet voorkomen dat de huisbankier van criminelen en witwassers voor dit feit bestraft werd. Gelukkig hadden ze bij ING nog wat miljoenen op de plank liggen, nadat de broodnodige opslag die bestuursvoorzitter Ralph Hamers zou krijgen, strandde in de publieke verontwaardiging. Ditmaal heeft de bank echter niet alleen alle fatsoensnormen, maar ook de wet overtreden, en nu gaat niet alleen topman Hamers, maar heel ING het in de portemonnee voelen.

Afgelopen zomer werd bekend dat de afschaffing van de dividendbelasting de staat meer gaat kosten dan de eerder genoemde 1,4 miljard. Afgelopen vrijdagavond werd duidelijk hoe de ChristenUnie deze 'naheffingsmeloen gaat slikken'. In de scherpe laatste Maandagmiddagcolumn van Jarin van der Zande: 'Is de slokdarm dan nu helemaal uitgerekt?'

Van alle Armeniërs die tussen 2014 en 2017 Nederland moesten verlaten, is 64% vertrokken met onbekende bestemming (MOB), waarschijnlijk opgevangen door vrienden en familie in Nederland. 21% is door de politie vanuit het AZC opgepakt, vastgezet in een detentiecentrum en daarna op het vliegtuig gezet. En 15% heeft vrijwillig meegewerkt aan terugkeer en kreeg daardoor geld en ondersteuning om in Armenië een nieuw leven op te bouwen.

Als je een baan op minimuminkomen krijgt vanuit de bijstand, ga je er financieel niet altijd op vooruit. Ik ken veel met vluchtelingen die in 2015 vanuit Syrië en Eritrea naar Nederland zijn gekomen. Na een verblijf van ruim een jaar in het AZC hebben ze een verblijfsvergunning gekregen en leren nu de taal.  De meeste vluchtelingen willen niets liever dan een fulltimebaan of een eigen bedrijf. Maar ze moeten eerst stil zitten en wachten. ‘Wachten’ is zo ongeveer het eerste Nederlandse woord dat ze leren.

Sinds de financiële crisis van 2018 zijn economen, beleidsmakers en ondernemers bezig met de vraag hoe we een nieuwe financiële catastrofe kunnen voorkomen. Een vraag die niet alleen relevant is voor de grote jongens, de banken, de hypotheekverstrekkers en toezichthouders. De economie was, en is nog steeds gericht op oneindige groei, zonder einde. Maar voor wie de moed nu weer in de schoenen zakt: er is hoop. Een donut kan ons economisch systeem weer gezond maken. 

De recente strijd rond Unilever maakt iets duidelijk. Sprinkhaankapitalisten van de andere kant van de oceaan staan te trappelen om zich een weg door onze economie te vreten. Het zijn investeringsfondsen die op zoek zijn naar snelle en grote winsten. Ze kopen Europese bedrijven op, laden die vol met schulden, knippen ze in stukjes en proberen in dat destructieve proces winsten te boeken. Het is de harde Angelsaksische economie: winst op de korte termijn staat voorop. Is er een alternatief?

De allerarmsten ter wereld mogen niet de sluitpost zijn op de Nederlandse begroting, betoogt Rinze Broekema vandaag in Trouw. Nu wordt voor de opvang van asielzoekers geput uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking.

In het Westen leidt de onstuitbare opkomst van China tot ongemakkelijke vragen: wordt dit de eeuw van China? Gaat China de internationale spelregels naar zijn hand zetten? Is in tijden van economische crisis doortastend leiderschap naar Aziatische snit beter dan de besluiteloosheid en verdeeldheid van Westerse democratieën? Het antwoord van deze bijdrage luidt “nee”. Maar: dat is nog geen reden voor opluchting voor de rest van de wereld.

Nog maar ruim vijftien jaar geleden zag de politieke en geografische wereld er heel anders uit dan nu. Onder president Gorbatsjov was de Sovjet-Unie langzaam maar zeker onder haar eigen gewicht bezweken. De Berlijnse Muur was al lang beklad maar uiteindelijk werd ze zelfs geheel ontmanteld. Economische sleutelwoorden waren 'marktwerking' en 'flexibilisering'. Kenmerk van de eerste periode na de val van de Muur was optimisme.

De discussie over winkelopenstelling op zondag steekt op dit moment in veel steden de kop op. De Utrechtse burger mocht zich op 1 juni voor of tegen uitbreiding van het aantal koopzondagen uitspreken (gelukkig bleek de Utrechtse bevolking in meerderheid tegen te zijn).
Ook in andere steden, waaronder Rotterdam, “verveelt men zich mateloos” op zondag en wil men leven in de brouwerij. Winkeliers zeggen omzet te verliezen aan steden waar men wel mag “shoppen” op de dag des Heeren. Grote vraag voor de ChristenUnie; reageren we defensief en hameren we op het christelijke gebod van de zondagsrust en de traditie of benadrukken we het welzijn van de burger (gebrek aan rust, teveel aan prikkelingen, afbraak onderlinge ontmoeting, enzovoort).

Op 22 januari 2005 werd ter gelegenheid van het vijf-jarig bestaan van de ChristenUnie een visiestuk aangeboden aan André Rouvoet met als titel: Appèl tot relatiepolitiek en als ondertitel Perspectief en richting voor de politiek in een verwarde samenleving. Dit stuk was opgesteld door een projectgroep uit de partij.
Het appèl werd door André Rouvoet omarmd en in brede kring positief ontvangen, bijvoorbeeld door de bezoekers van de actiedag ‘Warmlopen voor de raad’. Het roept herkenning én nieuw enthousiasme op.

Onrecht afkopen met geld, dat is wat veel politici lijken te doen in verkiezingstijd. Cors Visser vindt dat de huidige discussies over ontwikkelingssamenwerking de armsten niet ten goede komen. In deze verkiezingstijd vliegen de percentages en euro’s ons om de oren. Moet er 0,7 of 0,8% van het Bruto Nationaal Product naar ontwikkelingssamenwerking. VVD wil stoer doen, echt bezuinigen en terug naar de 0,7 %. Voor Balkenende die het sociale gezicht van zijn partij nog enigszins hoog wil houden is dat absoluut onbespreekbaar. Niemand mag aan zijn 0,8% komen.

Overheden zijn er niet om welvaart of welzijn voor ieder individu te garanderen, maar wel om de noodzakelijke randvoorwaarden te scheppen voor mensen en gemeenschappen om een goed leven te leiden, ook in Derde Wereldlanden.