Berichten over vertrouwen

Foto: Folkert Rinkema

“Rana Ayub is een journaliste in India. Ze onthulde corruptie bij de overheid en schendingen van de mensenrechten. Door de jaren heen is ze aan gifspuiterij en controverse rond haar werk gewend geraakt. Maar niets kon haar voorbereiden op wat ze in april 2018 tegenkwam.” Zo begint de indrukwekkende TedTalk van professor Danielle Citron. Ze vertelt hoe Ayub tot haar verbijstering een deepfake-filmpje van zichzelf zag, een seksvideo. De journaliste had nooit een dergelijk filmpje gemaakt. Maar voordat ze er ook maar iets aan kon doen, was het massaal verspreid en geloofden duizenden mensen dat zij dit was. Er volgde laster, bedreigingen en Ayub dook onder.

Vorige week schreef Jan-Henk Verburg dat voor herstel van het vertrouwen in de overheid een beter toezicht op de naleving van wetten nodig is. Vertrouwen in de overheid begint echter bij rechtvaardige wetten die goed worden uitgevoerd. Dat speelt in het bijzonder in de sociale zekerheid. De afgelopen 30 jaar ging de overheid steeds meer uit van zelfredzaamheid van burgers. De motieven daarvoor waren het behoud van concurrentiekracht van bedrijven en het voorkomen van misbruik van sociale voorzieningen. De toeslagenaffaire maakte zichtbaar hoe onrechtvaardigheid is doorgedrongen tot in de haarvaten van ons rechtssysteem.

In de laatste Groen brak WI directeur Wouter Beekers een lans voor een overheid die de burger benadert vanuit vertrouwen. Dat lukt de overheid al aardig als het gaat om bedrijven: ondernemers mogen bijvoorbeeld zelf verklaren dat zij aan de regels rondom voedselveiligheid en milieu voldoen. Maar dit vertrouwen op  de blauwe ogen van ondernemers is ronduit naïef. Het leidt, in combinatie met de afbraak van controle en handhaving door politici  tot rampen zoals voedselschandalen, verontreinigde grond, dierziekten en pandemieën. Die leveren grote schade op en ondermijnen het vertrouwen in de overheid.

Afgelopen week heeft minister Carola Schouten haar ‘Realisatieplan Visie LNV. Op weg met nieuw perspectief’ gepresenteerd. Belangrijk kritiekpunt is dat de minister te weinig regie zou nemen, terwijl dat haar nadrukkelijk, via een motie, was gevraagd.