We steken nogal wat energie in het dempen van de effecten van de ramp van het moment en komen maar weinig toe aan de onderliggende, samenhangende, vaak globale problematiek. We zijn nog niet klaar met de stikstofcrisis, of we hebben alweer een pandemie te pakken. En als we voorzichtig beginnen te hopen op een open-up, krijgt het land te maken met serieuze overstromingen. Onze economieën groeien rustig door, terwijl ons groeimodel meer en meer vastloopt. Maar aan zulke diepteanalyses komen we niet toe, laat staan aan het zoeken van oplossingsrichtingen. Integendeel: de ene paniekreactie roept weer de volgende crisis op. Dat Bulgaren fraudeerden leidde tot een fiscale verharding, met een veel grotere toeslagenaffaire tot gevolg. En deze escalatie had niet zozeer een verstilde bezinning tot gevolg, als wel een venijnig potje politiek paniekvoetbal.

Haastige spoed is zelden goed, leert een Nederlands spreekwoord. Dat spreekwoord bestaat niet voor niets. Als een crisis uitgebroken is ben je eigenlijk al te laat. Want haast is geen duurzame oplossing van een crisis en de oorzaken daarvan. Grote leiders leren ons dat. In Amerikaanse films en series kun je daarvan smullen. In de situation room is eigenlijk altijd iedereen in paniek. Maar gelukkig is daar de Amerikaanse president die snapt dat wanneer je te laat bent vertragen de enige weg vooruit is. En we hebben oudere – en misschien meer gezaghebbende – bronnen. ‘Festina lente’ – haast u langzaam – was de wapenspreuk van de Romeinse keizer Augustus. En wat te denken van koning Salomo. In zijn spreukenboek riep hij al op de ‘bedachtzaamheid’ te bewaren: ‘dan zult ge veilig uw weg kunnen gaan en uw voet niet stoten’. Hopelijk gaat dat woord in onze bestuurscultuur eens wat vaker klinken: bedachtzaamheid.


Dr. Wouter Beekers is directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie