Wat is die woke-beweging die onze samenleving wil overnemen en van wie we niks meer zouden mogen zeggen? Wie zijn die mensen die allemaal een genderloze, vegan toekomst zouden willen en van wie de witte heteromannen hun mond maar eens moeten houden?

Daar zit precies het probleem; niemand weet eigenlijk precies wie of wat woke is. Het is een term die vaak geplakt wordt op de intolerante hoek van de linkerkant van de samenleving, maar helemaal duidelijk is dat niet. Soms wordt met ‘woke’ een progressief standpunt over het klimaatbeleid bedoeld, soms het feminisme of visies op gender en inclusiviteit. Zeker in het wetenschappelijke domein zou je toch mogen verwachten dat eerst een beweging goed wordt gedefinieerd en helder afgebakend, voordat er tegen wordt gestreden?

Het is opvallend dat bijna niemand in Nederland zichzelf woke lijkt te noemen. Historisch werd de term ‘woke’ in Afro-Amerikaanse kringen gebruikt als oproep om alert te zijn op racisme. Maar in de afgelopen jaren werd de term steeds vaker door de rechterkant van de samenleving gebruikt, zowel in de V.S. als in Nederland, als negatieve kwalificatie voor linkse politiek en politieke correctheid.     

Misschien bestaat ’woke’ inmiddels alleen maar als stroming in columns en opiniebijdragen uit de conservatieve hoeken van onze samenleving. Het wokespook fungeert voor hen als nuttig afzetpunt. Op het moment dat iets of iemand ervan wordt beschuldigd om ‘woke’ te zijn, stopt immers bijna altijd de discussie. Omdat het zo’n vage term is, is het moeilijk om er iets tegen in te brengen, als je dat al zou willen. Als je claimt gecanceld te zijn door de woke-beweging, zoals bijvoorbeeld Laurens Buijs stelt, eindigt het gesprek. Het wokespook is een makkelijke vijand, omdat spoken zelf niet terugvechten.

Een discussie waar het wokespook wordt bijgehaald, ontaardt echter wel heel vaak in een wederzijds moddergooien. Omdat woke een negatieve kwalificatie is die je op iemand anders legt, ontstaat afstand, verharding en polarisatie. Niemand is ooit dichterbij de ander gekomen door hem of haar ‘woke’ te noemen. Het maatschappelijk debat is dus het grootste slachtoffer van het wokespook.

Marije Roeleveld is theoloog en studeert geestelijke verzorging aan de Radboud Universiteit in Nijmegen