Daarvoor moeten we terug in de tijd.

De migratiedynamiek in de periode 1975-2000 was uitzonderlijk. Normaalgesproken is immigratie een gevolg van een groeiende economie, maar in deze periode nam de immigratie juist tijdens een economische crisis sterk toe. Dat was het gevolg van het ongenuanceerd toepassen van het gelijkheidsbeginsel in de welvaartsstaat én de toenemende inspanningen om de migratie aan de grens te beheersen. Arbeidersmigranten wisten dat ze door het restrictieve toelatingsbeleid opgebouwde rechten kwijtraakten bij vertrek en kozen voor gezinshereniging in Nederland.

Om deze groeiende groep migranten te integreren voerde de Nederlandse regering een integratiebeleid, gebaseerd op “cultuur”. Voor arbeidsmigranten van Marokkaanse of Turkse afkomst werd een eigen publieke cultuur geconstrueerd. Maar zoals Kwame Anthony Appiah in “de Leugens die ons binden” stelt, de veronderstelling dat elke identiteit in de kern een diepe overeenkomst vertoont, die mensen met die identiteit verbindt, is een denkfout. Er bestaat niet iets als een typering van mensen aan de hand van land van herkomst of ras. Wij hebben het beeld van culturele minderheden zelf gecreëerd.

Deze identiteitspolitiek leidde tot een tegenreactie: een zoektocht naar een Hollandse cultuur. De term ‘cultuurchristenen’ werd gemunt. Er ontstond een bevriezing van cultuurbeelden. Conservatisme, traditionalisme en nostalgie vieren inmiddels hoogtij. De hernieuwde waardering in sommige kringen van de VOC en Jan Pieterzoon Coen zijn hiervan indicaties.

En zo dreigt een tweedeling in onze samenleving te ontstaan. Culturele identiteiten worden gebruikt om plat racisme te verhullen. In plaats van dat er bij de toeslagenaffaire alle alarmbellen afgingen toen mensen van een bepaalde etnische afkomst bovenmatig vaak dader bleken te zijn, werd het voor kennisgeving aangenomen.

We zitten duidelijk op een verkeerd spoor. Laat het aanstaande kabinet werk maken van een samenleving waarin de menselijke maat voorop staat, met aandacht voor elkaars individuele kenmerken en kwaliteiten. Een goed begin is stoppen met elke vorm van identiteitspolitiek. Van algoritmes op basis van etnische herkomst tot etnisch profileren: het is allemaal zó fout.

Jos Maessen is een enthousiast betrokken ChristenUnie-lid uit Ommen, tot voor kort gemeenteambtenaar en nu fulltime zijn jongensdroom van een studie geschiedenis aan de UvA aan het verwezenlijken.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van een van onze columnisten. Na de zomer stonden deze columns in het teken van de formatiebesprekingen. Eerder verschenen de columns Menselijke maat noodzakelijk voor politici van Nadine Boers-de Graaf en Hoeveel bevolkingsgroei kunnen we aan? van Jan Steven Eilander. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel.

Dit is de laatste maandagmiddagcolumn voor de kerstvakantie. Na de vakantie gaan we verder met een nieuw thema.