Berichten over cooperatiemaatschappij

Foto: Folkert Rinkema

Om het neoliberalisme te vervangen is een ‘ander mensbeeld met een andere visie op goed samenleven en besturen’ nodig. ‘We hebben nieuwe sociologische verbeeldingskracht nodig om opnieuw sociaal denken en handelen te leren.’ Voor Sociale Vraagstukken beschrijft en bepleit onderzoeker Robert van Putten het ‘neosocialisme’ als alternatief voor het neoliberalisme.

Eind vorige jaar publiceerde Gert-Jan Segers zijn pamflet De verloren zoon. Aan de hand van de bekende Bijbelse parabel schetst Segers zijn ideale samenleving. Voor mij grotendeels een herkenbaar CU-geluid, alleen het conservatieve frame van de ‘verweesde samenleving’ past niet bij onze partij.

Enkele maanden geleden verscheen de ‘Monitor digitale geletterdheid Primair Onderwijs 2019’. Een uitgebreid onderzoek waaruit blijkt dat onze kinderen en hun basisscholen met een gemiddelde van 4,9 slecht scoren op het gebied van privacy, informatieveiligheid en mediawijsheid.

Hoe houdbaar is onze vorm van politiek nog? Ik vraag me dat steeds vaker af. Met steeds meer kleine fracties en steeds moeilijker te smeden coalities lijkt de rek er soms uit. Voor grote beslissingen is er een hoop kunst- en vliegwerk nodig om een politieke lijn te bepalen waar genoeg partijen zich senang bij voelen. Het gevolg is lange processen en onduidelijke communicatie. En de burger weet niet bij welke partij ze moet zijn om echt gehoord en begrepen te worden. Het wordt tijd voor een andere manier van volksvertegenwoordiging.

“En toch zal zelfs de moordenaar van Derk een advocaat vinden die het onderste voor hem uit de kan haalt. Zo hoort het namelijk.”

De opkomst van de immigranten uit de islamitische landen is een van de belangrijke reden van de polarisatie in de samenleving en is ook een voedingsbodem voor de opkomst van rechts-radicalen en als reactie daarop links-radicalen. De politieke wil om een grondige en serieuze verandering te brengen in het immigratiebeleid is tot op heden uitgebleven. Dat heeft te maken met de politieke luiheid en het ontbreken van daadkracht.

Vorige week schreef Bas de Groot hier over wat hij zag als een “hoopvolle breuk” tussen ChristenUnie en SGP rondom de fractievorming in Brussel en de coalitievorming in Zuid-Holland. Daar maakte hij weinig vrienden mee, in ieder geval in kringen van SGP en hun ‘new found friends’ bij Forum.

Voor veel ChristenUnie-stemmers waren de afgelopen weken niet makkelijk. Een gezamenlijke lijst met de SGP voor de Europese Verkiezingen, de mogelijkheid van een Europese fractie met Forum en tot overmaat van ramp werd er ook nog onderhandeld met de partij van Baudet voor het provinciebestuur in Zuid-Holland. Tot afgelopen woensdag.

Even gechargeerd: er zijn mensen die bang zijn dat onze cultuur ten onder gaat (aan islamisering bijvoorbeeld) en er zijn mensen die bang zijn dat de wereld door klimaatverandering onleefbaar wordt. Er zijn ook nog de pechvogels die bang zijn voor allebei; mijn indruk is dat die soort er niet zoveel is. Misschien is ons brein maar bedraad voor één doemscenario tegelijk.

‘Wat wij gaan doen als we een absolute meerderheid behalen…’ Zo zou ieder verkiezingsprogramma eigenlijk moeten beginnen. Nu er meerdere verkiezingen aankomen is het goed om weer eens aandacht te geven aan de verkiezingsbeloften. Vooral denk ik dat het tijd is dat de kiezer leert om er anders naar te kijken.

Het vorige kabinet vroeg staatscommissie Remkes na te denken over de houdbaarheid van het parlementaire stelsel. In de afbakening van het rapport stelt de staatscommissie dat 'het bieden van oplossingen voor onvrede over concrete resultaten van beleid of de dieperliggende oorzaken van maatschappelijke onvrede buiten haar opdracht vallen.' Begrijpelijk, maar jammer. Want als je het over het functioneren van de democratie hebt, doen onvrede over beleid of de maatschappij in het algemeen er natuurlijk wel degelijk toe.

De oorlog was voorbij. De wederopbouw kon beginnen en de gewone man kreeg het wat beter. Hoopvol woei daarna het verheffingsideaal door Nederland. Niet alleen de dokterszonen konden gaan studeren, ook de kinderen uit andere milieus konden zich gaan ontwikkelen. De zon scheen in de ‘glorieuze jaren zeventig tot negentig.’

Het is alweer oktober. Ik heb al mogen proeven van allerlei thematisch snoepgoed. Hoog tijd dus voor onze traditionele pietendiscussie. Deze discussie is nu al langer onderdeel van mijn leven dan de tijd dat ik daadwerkelijk in Sinterklaas geloofde. Hoewel het debat elk jaar net iets anders is dan het jaar ervoor blijft één ding vast recept: het is niet echt een debat, want niemand luistert naar elkaar.

Kies voor je gezin’. Dat schijnen ChristenUnie-Kamerleden met regelmaat tegen elkaar te zeggen. Het is dan ook een gezinspartij, maar ik denk dat alle ouders zich die spanning tussen werk en gezin wel kunnen voorstellen.

Het klinkt zo mooi: oude of zieke mensen die niet naar een verpleeghuis hoeven, maar liefdevol worden verzorgd door een familielid. Maar laatst hoorde ik dat een mantelzorger die ik ken een burn-out heeft gekregen. En zij is niet de enige met problemen. Volgens schattingen is zeker een op de tien mantelzorgers overbelast. Veertig procent van de mantelzorgers van dementerenden wordt volgens onderzoek binnen twee jaar depressief.

"Ik luister niet naar jou, want jij bent een Nederlander.” Zo reageerde een Turkse jongen toen Wouter Beekers hem vroeg de beker cola op te ruimen die de jongen had neergegooid. Conservatieven zullen op een dergelijke uitspraak een andere reactie hebben dan progressieven, elk vanuit hun overtuigingen. Maar van elkaars overtuigingen kunnen zij veel leren, betoogt Beekers. Over nationale trouw, bijvoorbeeld.

De allerarmsten ter wereld mogen niet de sluitpost zijn op de Nederlandse begroting, betoogt Rinze Broekema vandaag in Trouw. Nu wordt voor de opvang van asielzoekers geput uit het budget voor ontwikkelingssamenwerking.

'Met de strenge benadering van bijstandsontvangers worden mensen niet opgevangen, maar de lucht in gekatapulteerd. Vervolgens komen ze hard naast het vangnet neer.' Op socialevraagstukken.nl pleiten Wouter Beekers en Jochem Westert voor rechtswaarborgen voor bijstandgerechtigden.

Wouter Beekers werd door socialevraagstukken.nl gevraagd in te gaan op een debat over de participatiesamenleving, tussen Jan Rotmans enerzijds en zijn collegae Evelien Tonkens en Jan Willem Duyvendak anderzijds. Hij is blij met de betrokkenheid van wetenschappers bij dit belangrijke politieke debat, maar waarschuwt ook. 'Die rol van wetenschappers is waardevol, maar ook beperkt. Bescheidenheid is hier gepast.'

'De participatiesamenleving biedt kansen, áls overheid, markt, kerk en samenleving coöpereren. Misschien moeten we dus meer spreken van een coöperatiemaatschappij dan een participatiesamenleving,' zegt WI-directeur Wouter Beekers in het protestants opiniemagazine Woord & Dienst.

Vandaag bespreekt de Tweede Kamer het rapport van de parlementaire enquêtecommissie over woningcorporaties. Ze zijn 'ver van huis' geraakt, zegt ook Wouter Beekers in zijn opiniestuk dat vandaag in Trouw verschijnt. 'Maar pas op: wanneer corporaties hun hok niet meer uit mogen is de huurder de dupe.'

Een jaar geleden kondigde koning Willem-Alexander aan dat we in een nieuw tijdperk zijn beland. Ons land maakt een ontwikkeling door ‘van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving’. Die stelling heeft een politieke discussie losgemaakt langs de gebruikelijke lijnen. Links nam het op voor de verzorgingsstaat, rechts voor de participatiesamenleving. Veel interessanter dan te blijven steken in tegenstellingen is te zoeken naar verbindingen. Dat vraagt wel een kritische reflectie op onze bestuurscultuur en –instituties. Wellicht biedt de zoektocht naar een nieuwe Ombudsman een kans.

Pessimisme over de positie van christenen in samenleving en politiek is onterecht, stelt Robert van Putten.

Asielzoekers moeten we niet allereerst bezien als onwettig, maar als mensen die net als wijzelf bestemd zijn voor de eeuwigheid, aldus Wouter Beekers.

Zaterdag 14 april vond het voorjaarscongres van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie plaats. Het thema van het congres, "macht en overtuiging", was aanleiding tot heftige discussies over het bedrijven van christelijke politiek. Stefan Paas wees op de waardevolle, maar bescheiden bijdrage die bij christelijke politiek past: "De tweede stem zingen, hoger moet je als christenen niet inzetten in de politiek."

Sinds 1990 is het rijksbeleid gericht op kwaliteitsverbetering van de brandweerorganisatie. In onze samenleving nemen de risico´s, maar ook de complexiteit en de kwetsbaarheid in hoge mate toe. Evaluaties van rampen en zware ongevallen tonen steeds weer aan dat de organisaties van de hulpverleningsdiensten, waaronder de brandweer, verbeterd moet worden.

De laatste jaren is er in ons land meer toenadering tussen de vanouds gescheiden circuits van het jeugdbeleid en het onderwijsbeleid. Dat is een goede ontwikkeling. Belangrijk daarbij is dat aan een geïntegreerde visie op beiden, een positiebepaling voorafgaat: welke rolverdeling willen we in ons land tussen de (lokale) overheid, de scholen en de ouders als het gaat om de jeugd? De grilligheid van het recente beleid op het gebied van kinderopvang en de gevolgen daarvan voor de positie van de gemeenten, zijn het resultaat van een gebrek aan een consistente visie op deze verantwoordelijkheidsverdeling.

Er vindt een stevige bezinning plaats op het begrip solidariteit. In dat woord vat ik ook het mooiere woord ‘naastenliefde’ en gemeenschap. Onlangs verscheen de uitgave “Over de Schutting”, op weg naar nieuwe solidariteit. Eerder pleitte minister-president Balkenende voor de participatiemaatschappij in plaats van de huidige verzorgingsstaat. Het christelijk sociaal congres was ingericht rond dit thema. Het gezamenlijk bestaan van mensen in onze samenleving vraagt nieuwe aandacht. In kerkelijke termen ligt meer aandacht voor het priesterschap en de gemeenschap der heiligen in het verlengde van deze wending in het denken over de verzorgingsstaat.

In de bezuinigingsstrijd en de onderlinge concurrentie tussen CDA, ChristenUnie en SGP laten partijen kansen liggen. Volgens Cors Visser komen de partijen te weinig toe aan het invullen van een van hun belangrijkste speerpunten: het vorm geven aan de verantwoordelijkheden van de samenleving.

Sinds de ontdekking van een multicultureel drama in onze polders, buitelen de politiek correcte meningen over elkaar heen. De een nog radicaler dan de ander. Toen was daar het rapport van de commissie Blok. Het drama bleek mee te vallen. Het grootste deel van de nieuwkomers integreert en vindt zijn plek. Maar er zijn ook knelpunten. De vraag is, waar zitten die knelpunten en hoe gaan we daar als ChristenUnie mee om. In dit artikel probeer ik een aantal praktische handreikingen te bieden.

Hoe kan een partij geestelijke vrijheid hoog in het vaandel hebben, wanneer ze een religieus geïnspireerd programma heeft? Deze vraag wordt ons wel eens door niet-christenen gesteld. Wanneer we denken over integratie worden we ook zelf met deze vraag geconfronteerd. Immers hoe gaan we om met andere religies die ook een politiek streven ontwikkelen? Welke plaats verdient een christelijke partij als de ChristenUnie in het politieke debat?
Steeds vaker wordt religie in verband gebracht met fundamentalisme. De vrijheid van onderwijs staat ter discussie. Juist nu is het belangrijk om helder te hebben op welke manier religie een plaats heeft in het politieke debat en een rol mag spelen bij het besturen van ons land.

Nederland moet kiezen. Wil ze wel of niet een migratiesamenleving zijn? Wil ze een verzorgingsstaat zijn of wil ze veel vrijheden, geld en aandacht geven aan zelforganisaties (verzuiling)? Kiezen moet, want een etnisch verzuilde samenleving tast de solidariteit - de bestaansgrond van onze verzorgingsstaat - aan. Een combinatie is onmogelijk. Althans, dat is kort samengevat de belangrijkste stelling van Ruud Koopmans in het voorgaande interview.
In dit artikel willen we enerzijds laten zien dat zijn stelling niet ongegrond is en anderzijds een aantal oplossingsrichtingen in discussie geven.

De ChristenUnie is volgens Van Middelkoop een partij die principieel en fundamenteel voorstander is van vrijheidsrechten voor iedereen. „Daar moeten we de consequenties uit trekken”, zo zei hij. Vrijheid van godsdienst en onderwijs zijn ook in het belang van de integratie. Zaken die het dichtst bij het hart van de mens liggen, worden daarin veiliggesteld. Een land dat die basisveiligheden biedt, is de moeite waard om er te integreren.

Mensen zijn altijd onzeker geweest over wat de toekomst zou brengen. Toch is de wijze waarop we in onze moderne samenleving omgaan met deze onzekerheid anders dan die in premoderne samenlevingen. Dit heeft ook consequenties voor het overheidsbeleid. In de huidige risicosamenleving lijkt de taak van de overheid als verzorgingsstaat te worden ingeruild voor die van een voorzienige staat, die aan individuen maximale veiligheid moet bieden en alle mogelijke risico’s moet uitsluiten.

Op verschillende fronten heeft Nederland te maken met de gevolgen van een jarenlange gedoogcultuur. Het klimaat ten aanzien van gedogen is echter in grote delen van de samenleving omgeslagen. Op het gebied van de recreatiewoningen heeft dit de laatste jaren grote gevolgen. Permanente bewoners van deze woningen zitten op de schopstoel en menig bestuurder staat voor de bijna onmogelijk opgave op een rechtvaardige wijze de wet te handhaven. Oost, west, wat is het best?