Berichten over geloofsvrijheid

In deze eerste weken van de ‘intelligente lockdown’, tevens de weken rond Pasen, is er veel dat we niet weten. We weten nog niet of het eerste ‘ombuigen van de curve’ dat we nu zien, zal doorzetten. We weten nog niet hoe snel we voldoende beschermingsmaterialen hebben voor iedereen in een zorgberoep.

Ik maak me zorgen om Forum voor Democratie. Afgelopen weekend hield die partij haar congres. Frisse jeugdige heren en dames, een zeer goedgevulde zaal, met op-het-randje-van-onfrisse ideeën.

Bovenop de Acropolis van Athene staat het Parthenon, de tempel van de godin Athina. Vanaf zo ongeveer elke plek in de stad kun je haar zien.

Vrijheid van onderwijs is ons als christenen dierbaar. Steeds meer komt dit recht onder druk te staan door de misstanden in het islamitisch onderwijs.  Elke keer als het islamitisch onderwijs in de problemen komt, wordt er gelijk discussie gevoerd over het inperken van de onderwijsvrijheid. De seculiere mens heeft eenmaal geen religieuze antenne en heeft onvoldoende vermogen om het onderscheid te maken tussen wat christelijk en wat islamitisch is. De politiek moet zich echter expliciet richten op de islamscholen in plaats van op religieus onderwijs in het algemeen.

De opkomst van de immigranten uit de islamitische landen is een van de belangrijke reden van de polarisatie in de samenleving en is ook een voedingsbodem voor de opkomst van rechts-radicalen en als reactie daarop links-radicalen. De politieke wil om een grondige en serieuze verandering te brengen in het immigratiebeleid is tot op heden uitgebleven. Dat heeft te maken met de politieke luiheid en het ontbreken van daadkracht.

De zomervakantie komt er weer aan. Voor de meeste mensen is dat een plezierig vooruitzicht. Lekker op vakantie. Misschien wel met familie. De vakantiereis van komende zomer zal echter niet voor iedereen even gelukkig uitpakken. Ik denk dan aan vrouwen en kinderen die over de grens meegenomen worden, hun paspoort en andere papieren moeten afstaan en vervolgens zonder rechten, documenten en hulp komen te zitten. Vaak gaat het om jonge vrouwen die te ‘Westers’ worden of weigeren vrijwillig met een partner te trouwen die in het land van herkomst woont.

Even gechargeerd: er zijn mensen die bang zijn dat onze cultuur ten onder gaat (aan islamisering bijvoorbeeld) en er zijn mensen die bang zijn dat de wereld door klimaatverandering onleefbaar wordt. Er zijn ook nog de pechvogels die bang zijn voor allebei; mijn indruk is dat die soort er niet zoveel is. Misschien is ons brein maar bedraad voor één doemscenario tegelijk.

Afgelopen donderdag inspireerde Martine Vonk ons met haar boeiende lezing 'Duurzaam radicaliseren, over een duurzaamheid vanuit de radix - het hart, de kern. Vonk schreef haar lezing met het oog op de christelijk-sociale politiek van de ChristenUnie. Maar hoe kijken de WI's van andere partijen eigenlijk naar haar lezing? Hieronder een reactie vanuit de Teldersstichting, het WI van de VVD: 'Bij het liberale gedachtegoed past twijfel aan de radix.'

Ik zat woensdagavond met mijn zoon van vier maanden oud, die net zijn nachtflesje kreeg, op schoot te kijken naar Thierry Baudet die een paar honderd meter verderop in Zeist zijn uil liet opstijgen. Mijn zoon weet niets van uilen en heeft er, naast frequent braken, ook niets mee gemeen. Het vrolijke wezentje in mijn armen weet zich in zijn hulpeloosheid geen keus dan een bodemloos vertrouwen in wie hem voeden, wat er om hem heen gebeurt, en dat hij daar deel is van een groter verhaal. Zo moet het ook de stemmers van Baudet zijn vergaan.

Dit is een ode aan mijn grootmoeder – ze is nu 94. Vanaf haar achtste werkte zij als turfsteker in het veen. Niet omdat het kon, maar omdat het moest. Zwaar werk, dat de gemiddelde man van vandaag niet meer zou doen. Na de oorlog bouwde haar generatie de welvaart op die gewone mensen in staat stelde méér te zijn dan loonslaven. Zij is een taaie.

Vandaag wil ik een positief verhaal schrijven. Tegelijkertijd wil ik het ook over het kerkasiel hebben. In mijn hart ben ik ervan overtuigd dat dit best samen kan gaan. Een verhaal met een goede afloop. De familie Tamrayzan mag blijven en ook komt er een oplossing voor de andere vierhonderd gevallen. Allemaal dankzij de kerk. Hoera! In mijn hoofd zitten echter twijfels.

Het moet wel een schitterende zomer worden. Immers: Kamerstuk vierendertighonderddriehonderdnegenenveertig is door de Eerste Kamer aanvaard; het gedeeltelijk verbod op gezichtsbedekkende kleding is een feit. Het algehele verbod op gezichtsbedekking, zoals zo’n tien jaar geleden werd voorgesteld door de PVV redde het niet. Onder de noemer ‘onvrijheid tegengaan’ belandde het gedeeltelijke verbod (in overheidsinstellingen, het onderwijs en het openbaar vervoer) geruisloos in ons verkiezingsprogramma. Een winstje dus voor de ChristenUnie, de meest rechtsstatelijke partij van ’t land.

Hier in Limburg hebben wij geen provinciehuis, maar een heus gouvernement. Dit als erfenis van de militaire gouverneurs die hier ooit bestuurden. Aan de oever van de Maas ligt het er sprookjesachtig bij, zeker in panorama vanaf de Sint Pietersberg. Als ik daar hardloop bid ik soms stilletjes om een zetel voor de ChristenUnie bij de Statenverkiezingen van volgend jaar. Waarom?

Carmiggelt schreef: "Wie, zoals ik, behoort tot het niet gelovig, twijfelend volksdeel, kan namelijk onmogelijk gewaar worden wanneer en waarmee het wél gelovig, zeker wetend volksdeel wordt gekwetst."

De ChristenUnie zou de anti-shariamotie van CDA, SGP en VVD – een verbod van politieke partijen die de sharia willen invoeren in Nederland – niet moeten steunen. Dat schrijven Jurjen Dieleman (Denktank PerspectieF) en Geert Jan Spijker (WI ChristenUNie) vandaag in het ND.

Ook ik heb 'Dorsvloer vol confetti' gezien. Met de levenslust van Katelijne. Tegenover haar nurkse ouders. En haar kinderlijke broer. Klem tussen de akelige reacties op zijn ‘moetje’. Die onmenselijke refo’s toch, die kwetsende, vreugdeloze vroomheid. Hoe zalig is het volk dat deze beklemmende wereld achter zich weet te laten – coming of age.

Met de participatiesamenleving legt de overheid steeds meer taken bij de burger neer. Maar als het gaat om het onderwijs, heeft zij moeite met loslaten. Geert Jan Spijker schreef er voor Volkskrant online een opiniestuk over.

Volksvertegenwoordigers van de CU en SGP leggen de verbondenheid met Israël vaak wel heel exclusief uit. Er zou, vanuit de kern van het evangelie, meer aandacht moeten zijn voor de slachtoffers onder de Palestijnen, aldus WI-directeur Wouter Beekers in het ND.

Een interview met Roel Kuiper verscheen in het Reformatorisch Dagblad van zaterdag 15 maart 2014. Dit naar aanleiding van zijn bijdrage aan de nieuwe bundel 'Open voor God. Charles Taylor en christen-zijn in een seculiere tijd' (red. Hans Burger, Geert Jan Spijker).

Het gedachtegoed van de filosoof Charles Taylor vindt ook in Nederland weerklank. Vandaag wordt een bundel gepresenteerd die zijn boek Een seculiere tijd toegankelijk maakt voor een breder publiek.

Rob Nijhoff en Jan Westert, respectievelijk medewerker en voorzitter van het Curatorium van het WI, reageren in een opinieartikel in het ND op het rapport van de Commissie Cnossen. "Te impliciete uitspraken leiden tot verwarring en stimuleren de cliché dat de ChristenUnie zich aanpast aan de tijdgeest, ‘net als het CDA’.", aldus de auteurs. "De kwestie vraag wel om een voorzichtige en prudente benadering."

Het onderwijs is één van de onderwerpen die het meest tot politieke strijd aanleiding geven. Dat was zo in de 19e eeuw, toen als het ware een tweede tachtigjarige oorlog, maar nu met vreedzame middelen, werd gestreden. Na de vrijheid van godsdienst moest ook de vrijheid van onderwijs verzekerd worden. Maar ook na de pacificatie van 1917 was de onderwijsvrijheid geen rustig bezit. Dat is ook nu niet het geval, getuige de vele pleidooien om deze vrijheid in te perken of zelfs af te schaffen. Wat zit daar achter? En waar staan wij in deze discussies?

Christennetwerk GMV, het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie en Sensor houden morgen een congres om zich te bezinnen op de herziening van de Nederlandse verzorgingsstaat. Een van de medewerkers is Ad Heystek, diaconaal consulent van de Christelijke Gereformeerde Kerken: ,,Gemeenteleden en diakenen hebben verleerd voor de medeburgers in de samenleving te zorgen.''

Het doorgaans gesloten kerkgebouw in de straat staat tegenwoordig geregeld open. Vroeger was dit alleen op zondag het geval en voor een oplettende waarnemer ook op een enkele avond in de week. Weliswaar betreft het deze keer niet de hoofddeur van het kerkgebouw die openstaat, maar een deur van het bijgebouw.

Heeft het zin om een kleine christelijke partij in stand te houden nu de verzuiling voorbij is? En zo ja, hoe zou deze partij zich moeten manifesteren? Deze vragen hebben voortdurend op de achtergrond een rol gespeeld bij discussies in de eerste jaren van de ChristenUnie.

De gebeurtenissen van de afgelopen maand hebben duidelijk gemaakt hoe diep de kloven zijn tussen bevolkingsgroepen in Nederland. Er is vaak gezegd dat de solidariteit in de samenleving onder druk staat. Daarbij werd doorgaans gedacht aan sociaal-economische verhoudingen. Nu wordt duidelijk hoezeer religieuze en culturele verhoudingen gekenmerkt worden door afstand en negatieve beeldvorming. Respect en onderlinge waardering blijken soms ver te zoeken. Nederland blijkt een verdeeld huis, burgers zien elkaar niet echt staan en de vrijheid elkaar geestelijk te verwonden wordt gekoesterd.

Na de schokkende moord op Theo van Gogh zal de discussie over onze rechtstaat en haar botsende grondrechten opnieuw oplaaien. Het is belangrijk dit debat zuiver te voeren en de spanning van beide zijden te belichten.

Hoe kan een partij geestelijke vrijheid hoog in het vaandel hebben, wanneer ze een religieus geïnspireerd programma heeft? Deze vraag wordt ons wel eens door niet-christenen gesteld. Wanneer we denken over integratie worden we ook zelf met deze vraag geconfronteerd. Immers hoe gaan we om met andere religies die ook een politiek streven ontwikkelen? Welke plaats verdient een christelijke partij als de ChristenUnie in het politieke debat?
Steeds vaker wordt religie in verband gebracht met fundamentalisme. De vrijheid van onderwijs staat ter discussie. Juist nu is het belangrijk om helder te hebben op welke manier religie een plaats heeft in het politieke debat en een rol mag spelen bij het besturen van ons land.

De integratie van allochtonen is, ondanks falend integratiebeleid, grotendeels geslaagd en dat is een prestatie van formaat van zowel de betreffende allochtone burgers als van de ontvangende samenleving. Zo luidt in een notendop de belangrijkste conclusie van de Tijdelijke Commissie Onderzoek Integratiebeleid. Onlangs verdedigde de commissie haar rapport ‘Bruggen bouwen’ in de Kamer en kreeg daarvoor lof. Wat heeft de commissie gezegd, hoe moet het nu verder met het integratiebeleid en wat is de eigen insteek van de ChristenUnie daarin? [1]

Dit artikel geeft een korte schets van de achtergrond waartegen de permanente campagne van de ChristenUnie ontwikkeld is. Een aantal recente media-uitingen zijn heel goed bruikbaar om die achtergrond te illustreren. Postmodernisme, zo blijkt uit die artikelen, heeft misschien toch niet het laatste woord. Er lijken zich tekenen van enig herstel en bezinning aan te dienen, een adempauze in de kaalslag zo u wilt. Ik wil daarover niet al te optimistisch zijn, maar negeren is ook geen optie. Ik zie nieuwe kansen voor het zichtbaar maken van de relevantie van een bewezen politieke traditie.

Wat hield de doorbraak in de Nederlandse politiek precies in en hoe werd er vanuit kerkelijke kring op gereageerd, in het bijzonder binnen vrijgemaakte kring door representatieve auteurs in de periode 1945-1960?

Op 31 december 2003 eindigde het Nederlandse voorzitterschap van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). De Nederlandse regering heeft in aanloop naar het voorzitterschap gezegd zich hard te willen maken voor de vrijheid van godsdienst. Nu het jaar erop zit is het de vraag in hoeverre de regering zich heeft ingespannen voor het bevorderen van de vrijheid van godsdienst. Hierbij doet zich de moeilijkheid dat de inspanningsverplichting niet onmiddellijk tot resultaat leidt.

Terwijl de meeste politieke stromingen de Verlichting omarmen vanwege de vele aan haar toegeschreven verworvenheden, staat de christelijke politiek zoals de ChristenUnie die vorm wil geven in een traditie die ronduit kritisch stond en staat tegenover de Verlichting: de anti-revolutionaire traditie. Maar hoe vult christelijke politiek de begrippen vrijheid, gelijkheid en broederschap in. En hoe kan christelijke politiek, terwijl ze het ‘ni Dieu et ni maitre’ en de volkssoevereiniteit afwijst, toch tolerant zijn?

De ChristenUnie is volgens Van Middelkoop een partij die principieel en fundamenteel voorstander is van vrijheidsrechten voor iedereen. „Daar moeten we de consequenties uit trekken”, zo zei hij. Vrijheid van godsdienst en onderwijs zijn ook in het belang van de integratie. Zaken die het dichtst bij het hart van de mens liggen, worden daarin veiliggesteld. Een land dat die basisveiligheden biedt, is de moeite waard om er te integreren.

De Tweede Kamer zal na het zomerreces met minister De Hoop Scheffer overleggen over het Nederlandse OVSE-voorzitterschap van het afgelopen halve jaar. De regering was voornemens het parlement elk kwartaal te informeren over de voortgang van de werkzaamheden van het Nederlands voorzitterschap. Tot nu toe heeft de Kamer echter slechts één rapportage ontvangen. Handhaving van de godsdienstvrijheid zou door Nederland hoog op de politieke agenda worden gezet, maar de resultaten van de Nederlandse inzet zijn nog niet goed zichtbaar.

Bekende woorden van onze Here Jezus aan het slot van de bergrede. Het staat in het stukje waar Jezus de scharen oproept zijn woorden niet alleen te horen, maar ook te doen (Mattheüs 7:24-27). En dan volgt die vergelijking van de verstandige man die Zijn woorden hoort en ze wel doet en de dwaze of domme man die ze hoort en niet doet. In dit artikel gaat het mij om het voorbeeld dat Jezus gebruikt om duidelijk te maken wat verstandig en dom is.

Het vloekverbod is uit de mottenballen gehaald. Veel gemeenten buigen zich weer over een nieuwe APV, inclusief vloekverbod. Maar was een vloekverbod niet strijdig met de grondwet? Bovendien, wat is het concrete effect van zo’n verbod?

De moord op Pim Fortuyn heeft onze samenleving in heftige beroering gebracht. De schokgolven zijn nog niet weggeëbd. Zijn plotselinge dood heeft de aandacht voor zijn boodschap allen maar versterkt. Hij is martelaar geworden voor een nieuw soort politieke waarheid, die we nog steeds proberen te begrijpen. Seminars, boeken, congressen worden aan het ‘fortuynisme’ gewijd en de interpretatiedrift verheft deze moord een beetje tot onze ‘11 september’. Er is een roep om een nieuwe politiek en een nieuwe samenleving. Met welke onderliggende bewegingen hebben we hier te maken? Liggen er raakvlakken en verbindingen tussen nieuwe politiek en christelijke politiek?

Tijdens de afgelopen verkiezingscampagne is de term ´christelijk-sociaal´ vaak gevallen. Premier Balkenende was zelfs bijzonder hoogleraar in het christelijk-sociaal denken. Ook de ChristenUnie maakt zich sterk voor een sociaal beleid gebaseerd op zorg voor de naaste. Deze sociale betrokkenheid van christelijke partijen is niet nieuw, maar afkomstig van christen-socialisten. In hoeverre was er sprake van wisselwerking tussen christendom en socialisme in Nederland aan het begin van de twintigste eeuw? En wat is de plaats van godsdienst in de politiek?

Vaak wordt de stelling gehoord, dat evangelische Christenen geen oog hebben voor de maatschappelijke consequenties van het evangelie. Het zou bij hen uitsluitend gaan om persoonlijk heil en niet om het heil van de hedendaagse wereld. De enige roeping van de gemeente is de verkondiging van het evangelie en de consequenties voor de schepping spelen hierbij geen enkele rol. Het is de vraag of deze visie op evangelisch Christendom recht doet aan de werkelijkheid.

Het aantreden van een nieuw kabinet is traditioneel een goede gelegenheid om het kiesstelsel weer eens tegen het licht te houden. Elke nieuwe minister van Binnenlandse Zaken heeft wel bepaalde ideeën om het stelsel te veranderen. In de verkiezingscampagne is veel gesproken over een te grote afstand tussen kiezers en gekozenen. Welnu, via het kiesstelsel kan daar wat aan gedaan worden. Het zou mij niet verwonderen als het deze keer opnieuw zo zou gaan. In ieder geval doen we er goed aan op een hernieuwde discussie voorbereid te zijn. Zelfs kleine veranderingen in het stelsel kunnen voor een partij als de ChristenUnie belangrijke gevolgen hebben.