In een recente verkenning naar sociale cohesie benoemt het SCP het risico dat door de gescheidenheid van leefwerelden barrières ontstaan die de sociale samenhang kunnen ondermijnen. Segregatie in het onderwijs wordt benoemd als één van de ‘hoofdobstakels’. “Hierdoor krijgen leerlingen vaak onderwijs in scholen met een relatief homogene sociale samenstelling en hebben ze maar weinig oefening in het omgaan met verschil. Daar is mogelijk iets aan te doen door te sturen op gemengd onderwijs en het uitstellen van selectie in het middelbaar onderwijs.”

Segregatie wordt gezien als een probleem, en het gevoel heerst dat we dat moeten oplossen, bijvoorbeeld door mensen te laten integreren, niet alleen fysiek maar ook mentaal. Dat vraagt iets van de arbeidsmarkt en volkshuisvesting, maar ook van het onderwijs.

Dat laatste past in de trend dat de problemen van de samenleving op het bordje van het onderwijs worden gelegd. Armoede, achterstanden in taal en rekenen, digitale geletterdheid, inclusiviteit, kansenongelijkheid, polarisatie, enz.

Het denken in segregatie versus integratie is een denken in tegenstellingen, en daar begint de fout. We moeten leren denken in complementaire begrippen die in relatie met elkaar staan. Als we spreken over sociale samenhang verwijzen we naar een diversiteit aan mensen of groepen, die met alle verschillen het geheel van de samenleving vormen. Als we spreken over veelkleurigheid spreken we over de ruimte die mensen en groepen mogen innemen met hun eigen kleur. Willen we de verschillen laten verdwijnen of willen we leren ermee om te gaan?

Leren is een spannende bezigheid: het vraagt aan de ene kant nieuwsgierigheid naar ‘het andere’ en ‘de ander’ (challenge), maar het vraagt ook om een ‘vertrouwde omgeving’ (comfort). Voor leren is ontmoeting nodig en leren omgaan met verschillen, maar wel vanuit een veilige basis. De politiek om te sturen op gemengd onderwijs en selectie in het middelbaar onderwijs uit te stellen, hinkt mijns inziens teveel op een gedachte van maakbaarheid.

Het onderwijs kan het probleem van segregatie sowieso nooit alleen oplossen: You need a village to raise a child.

Melle de Vries, bestuurder van de GSR, middelbare school voor en door christenen in Rotterdam en Rijswijk. Lid van de ChristenUnie.