Weblog Groen 2019-1

‘Opruimen is niet kiezen wat je weggooit, maar wat je wil bewaren’, zo luidt het devies van de Japanse opruimgoeroe Marie Kondo. Zo nu en dan ruimen we bij het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie onze bibliotheek op. We bladeren dan heel wat af, door vergeelde publicaties over de grote maatschappelijke vraagstukken van toen en we bedenken wat het bewaren waard is. Kernbegrippen uit de neocalvinistische traditie, zoals ‘soevereiniteit in eigen kring’ en ‘publieke gerechtigheid’, komen daarbij steeds opnieuw langs. Ze zijn al tijden het bewaren waard. Maar helpen deze neocalvinistische leerstukken ons ook in het zoeken naar antwoorden op een stijgende zeespiegel, groeiende polarisatie en de immense opgave van transitie? ‘Groen moet je doen’, houden we elkaar voor. Maar wat zou Groen ervan denken?

Deze maand gingen grote groepen middelbare scholieren de straat op om te demonstreren. ‘Klimaatspijbelaars’ worden ze genoemd. Een uitstekende kandidaat voor het Van Dale Woord van Jaar, editie 2019. Ze protesteren tegen… ja dat is een beetje lastig. Ze protesteren tegen klimaatopwarming. Maar volgens mij is niemand daar voor, dus om dan te gaan protesteren lijkt me wat overbodig. Ze demonstreren voor… ja dat is ook een beetje lastig. Ze willen dat de overheid steviger ingrijpt bij milieuvervuiling. Maar dat kost geld. En ook de klimaatspijbelaars hebben nu eenmaal geen geld.

Dat de verduurzamingsagenda nooit los mag worden gezien van sociale rechtvaardigheid, daarover lijken alle politici het eens. Maar dat is eigenlijk pas sinds kort. De jonge en geëngageerde wetenschapper Shivant Jhagroe pleit al sinds 2010 voor een integrale benadering van klimaat en sociale rechtvaardigheid. Vanuit zijn wetenschappelijke analyses bekritiseert hij de macht en vraagt hij aandacht voor kwetsbaarheid. Jhagroe roept de politiek op om leiding te nemen, en te werken aan samenhangende oplossingen.

In Den Haag is het politieke debat over het klimaatakkoord volop gaande. Nederland moet nu toch echt aan de slag met energiebesparing. Bovendien moeten we, omdat de Groningse gaskraan dichtgaat, van het aardgas af. De overgang van fossiele naar hernieuwbare energie wordt het politieke onderwerp van de komende jaren. In Woerden hebben we laten onderzoeken hoe we een jaren-zestig-wijk van het gas af krijgen: het Schilderskwartier. Dit artikel bespreekt mijn ervaringen als wethouder op dit dossier. Wat zijn de pijnpunten, wat moet de rol van de Rijksoverheid zijn en waar moet je als bestuurder op letten?

De landbouw staat op een kruispunt. Op de oude voet doorgaan is geen optie meer gezien klimaatverandering, milieubelasting en de teloorgang van biodiversiteit. Boeren willen het anders. De toekomstvisie van minister Schouten wijst de weg naar kringlooplandbouw in 23. Terecht worden nadrukkelijk ook maatschappelijke partijen in deze omslag betrokken. De kringlooplandbouw is in ontwikkeling, maar kan nog beter. Om dit momentum optimaal te benutten, moeten kringlopen zo breed en robuust mogelijk verbonden worden met krachtige vernieuwingsbewegingen in de samenleving rond gezond en duurzaam voedsel. Er is niet alleen een kringloop tussen boer en natuur nodig, maar ook een kringloop waarin burgers samen met boeren betrokken zijn op natuur en voedsel.

Tot voor kort was ik naïef genoeg om te denken dat iedereen accepteert dat we de opwarming van de aarde moeten beperken tot 1,5˚C, en dat dit een reductie van de CO2 uitstoot tot nul in 2050 vergt. Ik dacht ook dat we het met z’n allen wel gingen redden: duurzaam opgewekte energie wint terrein, minder vlees eten werd hip, huizen met nul op de meter werden gebouwd. ‘Parijs’ stond voor de wereldwijde consensus dat we dit allemaal zouden gaan doen.

Zonder lokaal draagvlak geen daadkrachtig klimaatbeleid: dat blijkt bij de zoektocht naar plekken voor windmolens in de provincie Utrecht. Het vlakke polderlandschap van Soest leent zich er prima voor, maar het Soester coalitieakkoord voor 218-222 is duidelijk over windmolens: “niet in onze polder”. Harrie Dijkhuizen, wethouder voor de ChristenUnie in Soest, en Arne Schaddelee, fractievoorzitter in de Utrechtse Staten, kruisen de degens in een gevecht tegen (en voor) windmolens.

Onlangs mochten we onze stem uitbrengen voor het bestuur van de waterschappen. Over die verkiezingen wordt soms wat meewarig gedaan. Onterecht, want de waterschappen zijn verantwoordelijk voor het regionale waterbeheer en gaan bijvoorbeeld over het grondwaterpeil; in een dichtbebouwd en agrarisch land als Nederland is het belang van goed waterbeheer niet te onderschatten. In dat beheer moeten keuzes gemaakt worden, zeker nu de duurzaamheid van het Nederlandse waterbeheer door klimaatverandering onder druk staat. Waarom is verandering van het huidige waterbeheer noodzakelijk? En wat is een christelijk-sociaal perspectief voor deze uitdagingen?

Het debat over onze nationale identiteit laait om de zoveel tijd weer op. Vanuit een zoektocht naar eenheid in de samenleving debatteren opiniemakers over wat de Nederlandse identiteit nu eigenlijk is. Vaak vergroot dat debat de tegenstellingen, in plaats van dat het gesprek samenbindt. De ChristenUnie kan daarin een eigen rol spelen. Juist als partij met een uitgesproken deelidentiteit, kan zij een constructieve bijdrage leveren.