Lucht: vechten tegen / voor windmolens

Lucht: vechten tegen / voor windmolens

1 maart 2019 om 12:00 by Mirjam Kosten (Wetenschappelijk medewerker)

Zonder lokaal draagvlak geen daadkrachtig klimaatbeleid: dat blijkt bij de zoektocht naar plekken voor windmolens in de provincie Utrecht. Het vlakke polderlandschap van Soest leent zich er prima voor, maar het Soester coalitieakkoord voor 218-222 is duidelijk over windmolens: niet in onze polder. Harrie Dijkhuizen, wethouder voor de ChristenUnie in Soest, eArne Schaddelee, fractievoorzitter in de Utrechtse Staten, kruisen de degenin een gevecht tegen (en voor) windmolens.

In het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie-SGP in Soest staat niets over windenergie, terwijl het provinciale ChristenUnie verkiezingsprogramma er juist veel tekst aan wijdt. Kunnen jullie dit verschil verklaren? | Dijkhuizen: “Persoonlijk ben ik voor plaatsing van windmolens in Soest. Maar ik moet er rekening mee houden dat alles rond de polder veel losmaakt bij onze inwoners van Soest. Die is zo ongeveer heilig. Er is nu nog onvoldoende draagvlak om in ons verkiezingsprogramma iets op te nemen over windmolens. Een Provinciaal verkiezingsprogramma moet wat mij betreft bottum-up ontstaan. Het provinciale verkiezingsprogramma zou dus een optelsom moeten zijn van de gemeentelijke verkiezings- programma’s. Maar wij in Soest zijn niet geraadpleegd door de provinciale ChristenUnie.”

Schaddelee: “ChristenUnie raadsleden waren van harte welkom op verschillende themabijeenkomsten over ons verkiezingsprogramma. Inhoudelijk hebben we juist veel met leden hierover doorgepraat. En er zijn goede redenen om de opwekking van windenergie in Utrecht te bevorderen. Duurzaamheid is namelijk een kernwaarde van de ChristenUnie, die we als provinciale ChristenUnie graag uitdragen: we zijn immers door God aangesteld als rentmeesters van de schepping. Daarnaast heeft de provincie Utrecht ook een hele concrete opgave uit het Energieakkoord (2013): er moet in 2020 in totaal zesduizend MW windenergie op het land zijn gerealiseerd. Utrecht moet daarvan een deel voor zijn rekening nemen. De afgelopen jaren was lokaal draagvlak steeds het uitgangspunt van het provinciebestuur. Onder die voorwaarde is helaas de afgelopen jaren slechts een handjevol windmolens gebouwd. We kunnen nu echt niet meer wachten op draagvlak. Het moet niet meer gaan om de vraag of we windmolens moeten bouwen, maar waar.”

Wat betekent rentmeesterschap voor jullie politieke handelen? | Dijkhuizen: “Dat principe onderschrijf ik helemaal. Onder rentmeesterschap versta ik trouwens ook het behoud van onze groene polder. Maar ik vraag mij oprecht af waar de haast in het klimaatbeleid nu vandaan komt. Zijn we echt opeens zo begaan met het klimaat, of moet er misschien een oplossing worden gevonden voor het Gronings gas? Het voordeel is wel dat we nu de urgentie van duurzame energieopwekking allemaal voelen, maar ik proef tegelijkertijd ook een soort drammerigheid: “Het moet nu gebeuren en iedereen moet het hiermee eens zijn”. Dat botst met een andere waarde die ik hoog houd: draagvlak. Daarmee doe je recht aan burgers. Het is voor mij een onmisbaar onderdeel van verantwoord politiek leiderschap.
Als politicus vraag ik mij altijd af: “wat betekent dit voor tante Mientje uit de Rozenstraat?” Recht doen aan burgers betekent ook dat we naar hen luisteren Het perspectief van Arne verschilt daarbij natuurlijk wel wat van het mijne: de binding tussen kiezers en  gekozenen  is op provinciaal niveau niet zo sterk. Mijn werk als wethouder heeft hier onmiddellijk invloed op kiezers.”

Schaddelee: “Hoe verhoudt draagvlak zicht tot de van God gegeven macht die de overheid volgens Romeinen 13 heeft? Draagvlak is belangrijk, maar het volk is niet de baas. De ChristenUnie is niet voor niets tegen referenda. Burgers mogen wat mij betreft wel wat meer tegengas krijgen. Juist een gebrek aan leiderschap en aan heldere structuren zorgt voor onzekerheid. Kijk naar de jaren ’90. Morele kaders en ideologische veren werden overboord gezet en er kwamen voorstellen voor directere democratie. Wat volgde was een politieke revolte onder aanvoering van een socioloog die sprak over een ‘verweesde samenleving’. De energietransitie vraagt leiderschap.”

Dijkhuizen: “Toegegeven, als je mensen tevreden wilt stellen kun je inderdaad beter ijsjes verkopen dan politicus worden. Uiteindelijk moet de overheid een knoop doorhakken, daarin vinden Arne en ik elkaar zeker weer. Maar de koninklijke weg is wel om eerst te zoeken naar steun voor je beleid. Wat mij betreft moet in ons democratisch systeem de stem van het volk op bepaalde onderwerpen meer gaan doorklinken. Een Soester referendum over windmolens vind ik bijvoorbeeld geen slecht idee.”

Er zijn ambitieuze doelen voor windenergie op land in het energieakkoord (213) en klimaatakkoord (219) opgenomen. Hoe gaan we die realisereen houden we tegelijkertijd draagvlaonder onze inwoners?| Schaddelee: “De doelen voor windenergie uit het energieakkoord moeten al in 2020 bereikt zijn. Dat gaat niet meer lukken. En als we blijven wachten op draagvlak, gaat dat ook gebeuren met de doelen van het Klimaatakkoord.”

Dijkhuizen: “Wanneer je het tekort aan draagvlak voor de plaatsing van windmo- lens negeert, kun je op korte termijn misschien een klein succesje halen, maar dan beschadig je het vertrouwen van burgers in de politiek. Uiteindelijk krijg je dan helemaal niets voor elkaar.”

Schaddelee: “Ik denk dat het wel meevalt met dat tekort aan draagvlak voor windmolens. Vaak gaat het maar om een klein aantal burgers die veel lawaai maken.”

Dijkhuizen: “Het gaat ook niet zozeer over windmolens, maar over waar ze moeten komen te staan. Bij de laatste verkiezingen is in Soest Gemeentebelangen Groen Soest de grootste partij geworden. Zij willen niets veranderen aan onze polder. Dat zie ik ook als teken dat er weinig draagvlak is voor windmolens in de polder. De polder komt dus pas in tweede of derde instantie in beeld als locatie. Op andere plekken in Soest zijn ook mogelijkheden. Uiteindelijk zouden er in Soest zeventien turbines gebouwd moeten worden om in eigen behoefte te kunnen voorzien. Daarnaast willen we verkennen wat experimentele technieken zoals geothermie en warmte uit het asfalt van de oude vliegbasis Soesterberg kunnen opleveren. Daarmee kan ook hernieuwbare energie worden opgewekt in onze gemeente. Uiteindelijk willen we namelijk in 2050 energieneutraal zijn.”

Schaddelee: “Ik merk dat het gesprek nu van toon verandert. We hebben het nu niet meer over waar geen windmolens gebouwd kunnen worden, maar waar wel. Tegelijkertijd aarzel ik wel: gaat dit niet veel te lang duren? Ik heb al te vaak dit soort beloften gehoord.”

Soest gaat samen met de regio Amersfoort een regionale energiestrategie (RES) opstellen. Hoe werkt zo’n RES? Volgens het Democratisch Energie Initiatief zijn deze regio’s niet demo- cratisch en daarom niet legitiem. Hoe zien jullie dit? | Schaddelee: “In de RES praten raadsleden mee, dus in theorie is het een democratisch proces. Maar wat ontbreekt is eigenaarschap, iemand die echt de verantwoordelijkheid oppakt. Daarom moet elke RES een boegbeeld hebben, iemand die duidelijk uitlegt waarom voor deze strategie wordt gekozen. Mensen hebben behoefte aan leiderschap. Wat mij betreft mag de provincie als ‘trekker’ van de RES wat meer deze rol gaan vervullen.”

Dijkhuizen: “Voor leiderschap kijk ik eerder naar de wethouders duurzaamheid in de regio. Zij hebben een belangrijke stem in de RES. En zij moeten de keuzes die worden gemaakt in de RES ook uitleggen aan hun burgers. Raadsleden moeten hun huiswerk goed doen en weten wat wel en niet kan in hun gemeente. Via de wethouders kunnen ze dan invloed uitoefenen op de strategie. Ze moeten zich flink roeren.”

Gaat het goedkomen met de relatie tussen Soest en de provincie?| Dijkhuizen: “Dat het schuurt tussen provincie en gemeente is niet erg. Het past ook wel bij de rol die de provincie heeft, als toezichthouder. We vinden elkaar altijd weer. Maar het zou goed zijn als we vanaf nu frequent contact houden. Laten we bij dezen onze telefoonnummers maar eens uitwisselen.”

Schaddelee: “Afgesproken!”


Harrie Dijkhuizen is wethouder voor de ChristenUnie in Soest.
Arne Schaddelee is Statenlid en lijstrekker van de ChristenUnie in provincie Utrecht