Vertrouwen als prikkel
Vertrouwen als prikkel
4 december 2023
Onlangs was ik bij ‘Vecht’, een theaterstuk gebaseerd op de toeslagenaffaire. Het stuk laat indringend zien hoe mensen kapot zijn gemaakt door een wantrouwende overheid. Ik hield het niet droog tijdens de voorstelling, en velen in de zaal met mij. Wat een onrecht is hier gedaan. Een van de gevolgen van de toeslagenaffaire is dat politici weer willen werken vanuit vertrouwen. In de gemeenteraad in Amersfoort hoor ik dat vaak terugkomen. Toch blijkt de reflex van wantrouwen sterk, ook in onze partij.
Op het laatste congres diende ik een amendement op het verkiezingsprogramma in, om de beslagvrije voet te verhogen tot 100% van het sociaal minimum. Kortgezegd: dat er op inkomen van mensen met schulden geen beslag gelegd mag worden onder het minimale bedrag waarvan je in Nederland kunt rondkomen. Het amendement werd aangenomen, maar leverde ook discussie op. Want is het wel rechtvaardig? Is het niet beter als mensen nog sterker de gevolgen ondervinden van hun fouten?
Dat we moeten boeten voor onze fouten zit diep in ons verankerd – net als het geloof dat dat zal leiden tot beter gedrag en gezondere keuzes. Dat er financiële prikkels nodig zijn om mensen in beweging te krijgen. We vergeten soms dat het over mensen gaat. Over een jongere die 18 wordt, en opeens op straat staat als de jeugdzorg stopt. Over kinderen die in armoede opgroeien omdat hun ouders op 95% van het sociaal minimum moeten rondkomen.
Ik geloof dat we in deze situaties hoop en perspectief moeten creëren – niet mensen dieper de armoede in moeten duwen. Want pas op het punt dat je niet alleen maar met overleven bezig bent, ontstaat er ruimte om nieuwe stappen te zetten. Om een opleiding te doen of een baan te zoeken of om therapie te volgen.
Deze ruimte is net zo hard nodig als de financiële prikkels die de heer van Dorp benoemt in zijn column. Maar door uitkeringen te ontkoppelen van het minimumloon, zoals hij voorstelt, straf je mensen die niet kunnen werken met een bestaan onder het sociaal minimum. Kunnen we ‘financiële prikkels’ ook inrichten vanuit vertrouwen?
Ik denk aan het Bouwdepot waarbij jongeren een vast inkomen krijgen en dat mogen besteden naar eigen inzicht. Uit de evaluatie van het Bouwdepot bleek dat door jongeren vertrouwen te geven ze zelf weer leerden vertrouwen op anderen. Dit maakte hulpverlening effectiever en maakte nieuwe stappen mogelijk. Vertrouwen vormt zo een prikkel om mensen weer in beweging te krijgen.
Hanske Mulder is gemeenteraadslid voor de ChristenUnie in Amersfoort en werkzaam bij het Nederlands JeugdInstituut