Op verkiezingen voorsorteren? Eerst een minderheidskabinet proberen.
Op verkiezingen voorsorteren? Eerst een minderheidskabinet proberen.
6 september 2021
Vorige week riep Jan Steven Eilander formateur Hamer op om de handdoek in de ring te gooien. Diezelfde dag volgde de definitieve nee van VVD en CDA tegen GroenLinks/PvdA en het even definitieve nee van D66 tegen Christenunie. Ik besef dus heel goed dat dit betoog spoedig ingehaald kan worden door de actualiteit.
Wellicht zijn er immers, zoals Eilander hoopt, volgende week al nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Daarmee zouden we echter het kind van een democratische verkiezingsuitslag met het vieze badwater van de formatie weggooien. Ik hoop op een alternatief voor verkiezingen, namelijk een minderheidskabinet. Gelukkig wordt deze optie terwijl ik dit schrijf steeds meer mainstream.
Gert-Jan Segers opperde het zelfs al meerdere keren. Tot nog toe met weinig bijval. Waarom eigenlijk? Sommige politici zijn wellicht bang voor een instabiele en ineffectieve regering, maar recent is juist gebleken dat minderheidskabinetten die reputatie niet verdienen. Anderen willen eerst alle alternatieven de revue laten passeren. Dat mag zeker, maar het lijkt er op dat ze tegen de tijd dat dit stuk gepubliceerd is, al zijn uitgeput.
En er kleven meer voordelen aan een minderheidskabinet dan men denkt. Natuurlijk zijn de verhoudingen in Den Haag wat zuur, maar met een aantal afspraken tussen kabinet en gedogers kan er in ieder geval weer geregeerd worden. En als er een goed verhaal op basis van gedeelde waarden wordt gecomponeerd door de coalitiepartijen, zou deze ploeg het best nog een tijd kunnen uitzingen.
Een minderheidskabinet is bestuurlijk niet ideaal, maar het biedt juist kansen voor alle middenpartijen om zich anders dan gewoon in Den Haag op te stellen. En juist de ChristenUnie heeft een prachtig track-record met deelname aan diverse akkoorden in de afgelopen tien jaar, zowel als oppositie- en coalitiepartij.
Nieuwe verkiezingen lossen uiteindelijk niks op, want de middenpartijen blijven ook na een nieuwe stemronde tot elkaar veroordeeld. Tenzij deze partijen vóór de verkiezingen afspraken maken over coalitievoorkeuren, schieten we daar dus niets mee op. Dan kunnen politici impliciet de kiezer de schuld blijven geven dat ze niet de neuzen dezelfde kant op krijgen. Het grote aantal verkozen fracties is zijn immers ook het gevolg van (midden)partijen die niet duidelijk maken waarvoor ze staan, met wie en waarom. Een minderheidskabinet is voor deze partijen een kans voor open doel: je kunt je politiek profileren, zonder druk om te fuseren.
Misschien blijkt mijn pleidooi voor een minderheidskabinet ijdele hoop, maar zo lang politieke partijen koffie blijven drinken is er een kans. Misschien wel de beste.
Arjan Westerveld heeft politicologie gestudeerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij houdt van een fris politiek wijntje met een complex bouquet, zonder radicale uitersten.
Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van een van onze columnisten. Na de zomer staan deze columns in het teken van de formatiebesprekingen. Eerder verscheen de column 'Stuur deze Tweede Kamer naar huis' van Jan Steven Eilander. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel.