Uit kiezersonderzoeken blijkt dat we normen en waarden een van de belangrijkste politieke opgaven van onze tijd vinden. Maar politici lukt het nauwelijks om er een serieus antwoord op te formuleren. Op rechts verzandt het vaak in een vlaggenparade voor een uit heimwee bijeen gefreubelde ‘eigen’ cultuur, Thierry-Baudet-kitsch of iets met het Wilhelmus. Op links mag iedereen zijn eigen normen en waarden kiezen, als ze maar links zijn. Je kan gerust zeggen: ons land loopt een beetje met de ziel onder de arm. 

Beatrice de Graaf sprak daarover rake woorden in haar Groenlezing uit 2018. Ze analyseert ons verlangen naar veiligheid, geborgenheid en een thuis (een Heimat) en legt dat naast Augustinus. Ons verlangen naar Beheimatungzal in een gebroken wereld waarin het kwaad nog rondgaat nooit helemaal worden vervuld. Maar dat ontslaat ons niet van de plicht om als bijdrage aan de aardse vrede wel iets te doen aan ons verlangen te leven in een verbonden gemeenschap.

Wat is dan zo glibberig aan de redenering uit de column van Jan Werkman?

1. Werkman vreest dat gedeelde waarden niet ontstaan door een preambule op de grondwet. Hij heeft natuurlijk gelijk. Net zoals ik niet pas verliefd werd op mijn vrouw voor het altaar. Toch hebben symbolen en rituelen een versterkende en bevestigende waarde. De Graaf noemt dat in haar lezing ‘een liturgie van hoop en Heimat.’ Een preambule kan daar onderdeel van zijn.

2. Werkman vraagt zich ook af welk verhaal verteld moet worden in de preambule en vreest dat het geen “christelijk verhaal” zal worden. Dat vind ik een gevaarlijke benadering. Als de preambule bedoeld is als een poging de aftakelende christelijke cultuur te bevriezen op een vodje papier, dan kunnen we er inderdaad wel mee ophouden. Maar ik moet er al helemaal niet aan denken dat we media of het onderwijs gaan gebruiken om het tij te keren, zoals Werkman lijkt te suggereren. In zo’n land wil je toch niet wonen?

In onze politieke traditie kennen we de beperkingen van de overheid. Wij kiezen daarom niet voor een culturele, maar voor een rechtsstatelijke benadering. Het grote doel van christelijke politiek is niet redden wat je redden kan van de christelijke cultuur. Onze missie is recht doen en vrede zoeken in een gebroken wereld. En dat is in ons pluriforme land hard werken. Een preambule kan symbool staan voor een sterke constitutionele traditie, waarin de de funderende waarden onder onze democratische rechtsstaat een open uitnodiging vormen voor iedereen die mee wil doen aan ons land. Het zijn onze werkafspraken voor vrede. We hoeven het Wilhelmus niet uit ons hoofd te leren, zolang er maar een beetje liefde voor de Nederlandse democratische rechtsstaat in ons hart rondzingt.

Harmjan Vedder is politiek adviseur van de Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media en was lid van de verkiezingsprogrammacommissie voor de Tweede Kamer 2021-2025. 

Deze column is een reactie op Jan Werkman: Gedeelde waarden ontstaan niet door een preambule op de Grondwet. Door deze columns faciliteert het WI het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel.