Informieren Sie sich!
Informieren Sie sich!
14 september 2020
Op vakantie heb ik vaak bijzondere ontmoetingen. Deze zomer trof ik op het bungalowpark bijvoorbeeld twee Duitse badgasten. Na een onschuldig praatje nam het gesprek een onverwachte wending toen het coronavirus te sprake kwam. “U laat uw kinderen toch niet inenten?” vroeg mevrouw met een indringende blik. “Informieren Sie sich!”, vermaande ze mij, waarna een lang betoog volgde over een complot van de elite. Allemaal te vinden op het internet.
Ik werd er weer bij bepaald hoe de toegang tot informatie ons kan verdelen. Velen blijken bevattelijk voor samenzweringstheorieën, verdraaide -of alternatieve feiten. Daarbij enthousiast aangemoedigd door de mensen uit de eigen internetbubbel.
Wij, redelijke toehoorders, luisteren vol ongeloof en denken bij onszelf: denk toch eens na! Met name hoger opgeleiden hebben hier een handje in. We voelen ons sterk als het aankomt op kennis en informatie. We hebben toegang tot meer en zijn meer bedreven in het inzetten van deze bronnen om onze mening kracht bij te zetten. We presenteren ons daarbij hooghartig als stem van de ratio met als toppunt het hautaine “ik denk daar genuanceerder over”.
Een klassiek voorbeeld is de discussie over criminaliteit onder migranten. Dat verloopt ongeveer zo. Een mevrouw uit een achterstandswijk roept op TV: “Die buitenlanders zijn allemaal crimineel!” Een genuanceerde wetenschapper uit Leiden reageert op Twitter door te wijzen op onderzoek dat de hogere criminaliteit onder migranten verklaart door hun lage sociaal-economische positie. Discriminatie op de arbeidsmarkt brengt migranten op het verkeerde pad, zo is zijn conclusie. Maar de ervaringskennis van de mevrouw is anders: migranten plegen gewoon de meeste misdrijven in haar wijk.
Hoe gaat dit verder? Als de Verenigde Staten ons voorland zijn, dan ziet de toekomst er donker uit. Daar zijn parallelle werkelijkheden ontstaan waarin men geen mensen met een andere mening of politieke achtergrond meer ontmoet.
De weg vooruit is de persoonlijke ontmoeting buiten de eigen bubbel. Informatie die op ooghoogte wordt gedeeld leidt vaker tot onderling begrip. Oog in oog tonen we immers –alleen al uit beleefdheid - empathie. We proberen ons te verplaatsen in onze gesprekspartner en laten de ander uitpraten. Dat betekent overigens niet dat we met meel in de mond hoeven praten. Openhartige discussies zijn goed mogelijk als je elkaar in de ogen kijkt, zo is mijn ervaring. Deze tijd vraagt om politici, twitteraars en columnisten die niet slechts openstaan voor deze persoonlijke ontmoetingen, maar ze actief zoeken.
Laat uzelf dus informeren, oog in oog, door de ander.
Laurens Wijmenga werkt bij het Wetenschappelijk Instituut en kan weken overleven op koffie, boeken en falafel.
Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van één van onze columnisten. Vorige week schreef Anja Haga de column 'Moria'. Tot volgende week!