Zij verafschuwen zowel From the river to the sea die Israël bestaansrecht ontzegt als de gewelddadige daden en woorden van de regering Netanyahu die het Palestijnse volk bestaansrecht ontnemen. Het is zaak dat de ChristenUnie-gemeenschap tot elkaar komt en zich verenigt in een positie van het “radicale midden,” die is geworteld in Bijbelse noties van gerechtigheid.

Allereerst verliezen we de verschrikking en het leed van 7 oktober niet uit het oog. Ook staat buiten kijf dat de situatie van zowel de Palestijnse burgerbevolking als de Israëlische gijzelaars onmenselijk en hartverscheurend is. 

Binnen de ChristenUnie dreigt ideologische polarisatie, die er als het gaat om Israël altijd al is geweest, om te slaan in affectieve polarisatie. Inhoudelijke, ideologische discussies zijn zuurstof voor een gezonde politieke partij. Maar affectieve polarisatie – dat je afkeer van elkaar ontwikkelt, en eigenlijk niet meer onderdeel van dezelfde club wilt zijn – is destructief. Als je kritiek hebt op de regering Netanyahu kun je zo maar het label “antisemiet” krijgen. En als je het woord genocide niet in de mond wilt nemen, kun je het verwijt krijgen ”een kindermoordenaar” te zijn.  

Waar we het als christenen, ongeacht de verschillende theologische tradities waar we in staan, over eens kunnen zijn is dat je de Bijbel nooit moet gebruiken als stok om de ander te slaan. Juist als we de Bijbel erkennen als Gods geïnspireerde en gezaghebbende Woord, laat eerbied voor het heilige ons dan bescheiden maken – ons kennen en begrijpen van Gods Woord is onvolkomen. Laten we ons steeds weer realiseren, dat “de realiteit niet beperkt is tot wat wij vanuit onze eigen perspectieven zien”, zoals Samuel Lee dat treffend verwoordde in De Nieuwe Koers (2023). 

Er is voldoende gemeenschappelijke grond om ons op te verenigen. De beginselverklaring geeft bouwstenen om de polarisatie en verdeeldheid te doorbreken en een gedeeld perspectief te vinden. Ik werk drie uitgangspunten uit: menselijke waardigheid, gerechtigheid en gebrokenheid. 

Menselijke waardigheid en gerechtigheid normeren en begrenzen ongebreidelde machtspolitiek. Hoe werkt dat dan? Het nastreven van menselijke waardigheid houdt in dat we ieder mens als schepsel van God zien. Dit is een onbetwiste Bijbelse notie – en de beste remedie tegen dehumanisering. De bijzondere vermelding van de verbondenheid met geloofsgenoten èn met Israël, als volk en land, in de beginselverklaring van de ChristenUnie staat niet op zichzelf, maar binnen dit grotere verband. 

Het tweede uitgangspunt, dat van gerechtigheid, doet dat op meer structurele schaal. Internationale politiek gaat vaak over staten en abstracte principes zoals soevereiniteit en territoriale integriteit. Maar politiek - ook internationaal - zou allereerst moeten gaan recht doen. Het internationale recht normeert het gebruik van geweld. Het erkent en begrenst het recht op zelfverdediging. Hiermee voorkomt het de normalisering van het recht van de sterkste. Internationaal recht geeft geen “vrede”, maar er klinken wel Bijbelse noties van gerechtigheid in door. Het biedt een kader waarbinnen kan worden gewerkt aan recht en vrede – aan het veilig samen leven van mensen en volken. 

Een derde uitgangspunt is gebrokenheid. Het onderstreept dat we leven vanuit de verwachting dat Gods Koninkrijk komt en dat wij die niet zelf inlossen – zeker niet met geweld. Dat ontslaat ons niet van de plicht om ons steeds opnieuw in te zetten voor een kwetsbare, aardse vrede. Dat begint bij het versterken van die krachten in de samenleving, daar en hier, die erop gericht zijn een generatie te laten opgroeien zonder geweld. Die tegen de klippen op zoeken naar manieren om vreedzaam met en naast elkaar samen te leven. Klinkt dit naïef? Misschien. Maar de heilloze gedachte dat er veiligheid en vrede komt door de ander te vernietigen, is dat in ieder geval.

Zet de gemeenschappelijkheid en dat gedeelde verlangen naar vrede en recht meer op de voorgrond. Het congres op 14 juni is het moment om te laten zien wat het betekent om een unie van christenen te zijn. 

Het is niet nodig om het met elkaar eens te zijn over de wortels van dit conflict, de theologische duiding en oplossing ervan, om gezamenlijk te kunnen onderschrijven dat de grootste slachtoffers van dit conflict de Israëlische slachtoffers en gijzelaars van 7 oktober en hun naasten èn de Palestijnse burgerbevolking zijn.  Zonder Hamas en de regering Netanyahu op één lijn te stellen, kun je zeggen dat beide volharden in een cyclus van geweld en blokkeren een toekomstperspectief waarin Joden en Palestijnen vreedzaam kunnen samenleven. 

De inzet van de ChristenUnie moet zijn, in alle bescheidenheid, maar daarom niet minder vastberaden, om de spiraal van geweld en polarisatie te doorbreken – met alle diplomatieke, juridische, humanitaire en economische middelen die hiervoor beschikbaar zijn. 

Trineke Palm is directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie. Hiervoor was zij als Universitair Docent Internationale Veiligheid werkzaam bij de Nederlandse Defensie Academie in Breda.