De Raad van State oordeelde in mei 2019 dat de Nederlandse aanpak niet voldeed aan de natuurbeschermingsregels van de Europese Habitatrichtlijn. Dat is nu meer dan zes jaar geleden en bestuurlijk gezien is er nog nauwelijks zicht op een oplossing. De meest concrete maatregel is op dit moment het uitkopen van piekbelasters, maar dat is peperduur! Wat nodig is, is dat alle bedrijven een verduurzamingsslag gaan maken. En het goede nieuws is dat dat ook kan. 

Doelsturing zou onderdeel van een goede beleidsaanpak moeten zijn. Bij doelsturing ziet de overheid ervan af om met allerlei middelvoorschriften te komen, maar wordt aan elke boer een bedrijfsspecifieke taakstelling (doel) gegeven. Hij krijgt de vrijheid om zelf te kijken hoe dit in zijn situatie het beste kan worden gerealiseerd. 

Vanuit het perspectief van de christelijke politiek verdient doelsturing, mits goed ingericht, warme steun. Het past helemaal in onze visie op overheid, samenleving en de rol van verbanden, waarin sprake is van onderscheiden verantwoordelijkheden. De boer draagt een eigen verantwoordelijkheid om maatregelen te nemen die bijdragen aan de reductie van de emissie. Die verantwoordelijkheid moet je niet afwentelen op bedrijven die stoppen, maar geldt voor elk bedrijf. De koers is geen afvalrace. Het hele peloton moet in beweging komen.

Doelsturing biedt ook een handelingsperspectief. Duidelijk wordt welke maatregelen er concreet kunnen worden genomen en hoe die bijdragen aan het verlagen van de emissie. 

De boer wordt bij doelsturing op zijn vakmanschap aangesproken. Elk bedrijf, elke situatie en elke ondernemer is immers anders. Doelsturing leidt daarom tot maatwerkoplossingen. Een ondernemer zal proberen het doel tegen zo laag mogelijke kosten te halen. Dat is kosteneffectief en ook maatschappelijk gezien wat je zou moeten willen. 

Doelsturing wordt nog effectiever als goed gedrag wordt gestimuleerd met financiële prikkels. Dan breng je bovendien economie, verdienmodel en ecologie nog beter op één lijn.  

Doelsturing betekent geen vrijblijvendheid. Het is een beleidsaanpak die verantwoordelijkheden adresseert en daar neerlegt waar ze behoren te liggen. Het is ook een beleidsaanpak die partijen in beweging brengt, waar nu alles vooral stilstaat. 

Dr.ir. Roel Jongeneel is universitair docent Landbouwbeleid bij Wageningen Universiteit