Waarschuwen voor oorlog en oproepen tot weerbaarheid past binnen een whole-of-society-benadering, waarbij de hele samenleving bijdraagt aan defensie. Dat houdt niet op bij een begrotingsnorm. Bijdragen door ruimte te bieden om te oefenen (en overlast te veroorzaken). Door een oorlogsindustrie te stimuleren (klinkt eng, daar is dat ongemak, maar het gebrek aan zo’n industrie is veel zorgelijker). Door de consequenties voor economie en welvaart te dragen. En door nog veel meer.

De ChristenUnie slogan voor komende verkiezingen luidt “jouw vrijheid, onze missie”. Die missie vergt een whole-of-society-benadering en dat geldt ook voor de dienstplicht. Dus geen smalle interpretatie, als: mensen een uniform aantrekken en klaarstomen voor het werk aan een toekomstig front. Dat is niet genoeg. Een whole-of-society-benadering vraagt om een brede maatschappelijke dienstplicht. Niet gericht op het ontwikkelen van onze jongeren door hen in te zetten in dienst van de maatschappij, maar op het inzetten van de maatschappij in dienst van Defensie. 

Hoe kunnen we de hele samenleving inzetten voor onze collectieve verdediging? Dat gaat verder dan schaalbaarheid door massa te creëren. Dat is ook schaalbaarheid door razendsnel van innovatieve ideeën tot implementatie op het slagveld te komen (denk aan de inzet van drones in  Oekraïne). Het betreft ook aandacht voor Defensie in ons onderwijs. Kortom, hoe kunnen we diverse expertises van burgers optimaal inzetten? Niet per se door ze een andere specialisatie bij te brengen, maar door hun expertise in de context van onze veiligheid te plaatsen. 

De dienstplicht was ooit een kennismaking met Defensie. Het moet een hernieuwde en continue kennismaking met de samenleving worden, waarbij Defensie zich oriënteert op de vraag hoe we die samenleving effectief in kunnen zetten. Het daadwerkelijk (tijdelijk) in dienst nemen van burgers hoeft zich dan niet per definitie te richten op 17/18-jarigen. Afhankelijk van opleiding en werkveld kan dit een groep werkenden tussen 20 en 40 jaar zijn. Zij brengen waardevolle kennis uit diverse domeinen mee en nemen kennis van Defensie mee terug. 

Hoe die dienstplicht er uit ziet? Geen idee. Gelukkig kunnen we daar de hele samenleving voor inzetten.    

Herwin Meerveld is militair en coördineert het Data Science Centre of Excellence van het Ministerie van Defensie. Hij spreekt op persoonlijke titel.