Onlangs presenteerden Humanistisch Verbond en Open Doors gezamenlijk het jaarlijkse “Freedom of Thought” rapport en de “Ranglijst Christenvervolging”.Beide rapporten appelleren aan artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: “… de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst; … tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen, … zowel in het openbaar als in zijn particuliere leven zijn godsdienst of overtuiging te belijden ….”. 

Beide organisaties baseren zich op dit artikel om het recht op gewetens- en geloofsvrijheid te genieten, te bepleiten èn te benutten. De Humanisten rapporteren jaarlijks óók over druk die door religieuze gemeenschappen wordt uitgeoefend, zoals die wordt ervaren door humanisten, atheïsten en niet-religieuzen. Open Doors meet onder andere “seculiere intolerantie”. Toch vallen hun ervaringen soms ook samen, als gelovigen èn ongelovigen verdrukking ervaren, als ze elk èn tezamen vanuit hun geweten opkomen voor het milieu en rechten van inheemse stammen en strijden tegen misdaad, machtsmisbruik en corruptie. 

Wellicht hebt u – net als ik – als vanzelfsprekend aangenomen dat in artikel 18 van de UVRM het woord gedachte voorop staat, om dan via geweten door te gaan naar godsdienst. Maar, let op, dit artikel begint niet voor niets met gedachte. Dat is een universeel beginsel van menszijn. De humanisten hebben niet het alleenrecht op het begrip “Freedom of Thought”. 

De vorige VN-rapporteur voor Vrijheid van Religie en Levensovertuiging, Ahmed Shaheed, heeft aan de Vrijheid van Gedachte in 2021 terecht een speciaal rapport gewijd. Denk eens aan het Nazisme van Hitler en hoe hij mensen ving met weloverwogen propagandatechnieken. Denk aan Noord-Korea en China – idem, plus die alom aanwezige verkliksystemen. Maar denk ook aan de kracht van algoritmes in sociale media die ons denken kunnen sturen. Besef eens wat X doet met menselijke moraal en fatsoen èn met overtuigingen. 

Is jouw gedachte, zijn jouw gedachten nog veilig? Voor overheden, big tech en jouzelf?

Nee, de ChristenUnie hoeft zich niet in te zetten voor de vrijdenkers van “De Vrije Gedachte” – dat is aan henzelf, maar wel voor de Vrijheid van Gedachte.

Jos Douma (1955) was ambassadeur en van 2019 tot 2022 Nederlands Speciaal Gezant voor Religie en Levensovertuiging.