Een maatschappelijke raad kan ondernemingen adviseren over hun bedrijfsstrategie, benoe­mingen in de raden van bestuur en van commis­sarissen en dergelijke. De raad dient samengesteld te zijn uit vertegen­woordigers van organi­saties of groepen die belang hebben bij dit soort besluiten. Men kan hierbij denken aan omwonen­den, leveranciers, maar ook natuurbeschermings­organisaties.

Een concreet voorbeeld van zo’n raad is sinds 1 juli 2023 de maatschappelijke raad van Schiphol (MRS). Deze geeft omwonenden en maatschappelijke organisaties een stem in het besluit­vormings­­proces over het luchtvaartbeleid. 

Waarom een maatschappelijke raad? 

Ik geloof dat hiermee bedrijven beter in staat worden gesteld  om maatschappelijke verantwoordelijkheid te dragen. Bij het nemen van besluiten, zou dé vraag voor bestuurders moeten zijn: “Voegen wij met dit besluit waarde toe aan de samenleving, zonder rechten van mens en natuur te schaden?” Een maatschap­pelijke raad helpt hen om de belangen die spelen bij het beantwoorden van deze vraag goed tegen elkaar af te wegen. Op dit moment worden die belangen regelmatig van buitenaf ingebracht, door rechtszaken of acties. Een maatschappelijke raad internaliseert de belangenstrijd. Hierdoor wordt veel eerder in de besluitvorming  rekening gehouden met maatschappelijke belangen. Een groot voordeel is dat de belangen­afweging dan veel meer in een sfeer van overleg plaatsvindt. Dit draagt bij aan harmonische maatschappelijke verhoudingen en past volgens mij goed in een christelijk-sociale maatschappijvisie. 

Maar hoe verhoudt de maatschappelijke raad zich tot het christelijk-sociale idee van de soevereiniteit in eigen kring? 

Ik denk dat een maatschappelijke raad kan bijdragen aan een gezonder evenwicht binnen de kring van de onderneming. In de afgelopen decennia is het economische aspect te dominant geworden in ondernemingen. En zelfs in andere levens­kringen, zoals de zorg, is het economische aspect een overheersende rol gaan spelen. Door andere kringen invloed te geven op de besluit­vorming van ondernemingen wordt het evenwicht hersteld. Volgens mij vormt  een maat­­schap­­pelijke raad de optimale vorm om binnen een onderneming te komen tot een beter evenwicht tussen de verschillende aspecten. Daarom zou ik het toejuichen als de ChristenUnie zich zou inzetten om dit maatschappelijk ‘evenwichtsorgaan’ breder in te voeren. 

Henk Vrijhof is ontwikkelingseconoom, werkte bij de Rabobank en adviseert nu coöperatieve initiatieven