De strategie is een reactie op een vraag die een aantal jaar geleden speelde in de Tweede Kamer: 'Zet de Nederlandse doelstellingen voor Afrika eens op papier’. De doelen in deze strategie variëren van het versterken van voedselzekerheid tot economische ontwikkeling en het bevorderen van stabiliteit. Een document met ambitie dat soms meer lijkt op een visie dan een strategie, zo werd geconcludeerd in het debat.

De ambtenaren leggen in de strategie de nadruk op gelijkwaardigheid. Of de top van het departement dat ook zo ziet, is helaas maar de vraag. In een interview met ministers Schreinemacher en Hoekstra in het Algemeen Dagblad werd vooral het belang van Nederlandse toegang tot waardevolle grondstoffen benadrukt. We moeten snel de concurrentiestrijd aan met de Chinese investeerders, want “die zijn daar flink aan het huishouden”, aldus minister Schreinemacher. Haar uitspraken waren in de krant ‘niet lekker geland’, zei ze tijdens het debat. Er zou namelijk wel degelijk aandacht zijn voor de toegevoegde waarde voor de lokale economie.

Helaas leert de ervaring dat gelijkwaardigheid en toegang tot grondstoffen niet vaak hand in hand gaan. Immers, grondstofdelving in landen zoals de Democratische Republiek Congo gaat vaak gepaard met grove uitbuiting van arbeiders en erbarmelijke werkomstandigheden. De Afrikastrategie heeft dan ook alles te maken met het wetsvoorstel Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen waarvan Stieneke van der Graaf een initiatiefnemer is. Door bedrijven die actief zijn in de grondstofdelving aan banden te leggen laat de Nederlandse overheid pas echt zien dat het menens is met de arbeidsomstandigheden van de Afrikaanse bevolking.

We doen er goed aan om in onze relatie tot Afrikaanse landen steeds de gelijkwaardigheid voor ogen te houden. Uiteraard komen we dan voor lastige dilemma’s te staan. Wat als we onze internationale concurrentiepositie alleen kunnen versterken zonder de garantie op goede arbeidsomstandigheden? Een handvat voor zulke situaties mist in de Afrikastrategie. Wat mij betreft zou de ChristenUnie solidariteit met onze naaste, dichtbij en ver weg, voorop moeten stellen in dit dilemma. We kunnen best een hogere prijs betalen voor grondstoffen in ruil voor betere leefomstandigheden voor de Afrikaanse bevolking.

Jonathan Don werkt als Advocacy Coordinator bij ontwikkelings- en noodhulporganisatie ZOA. Hij is deelnemer van het Fellowsprogramma van de ChristenUnie en actief lid bij PerspectieF.