Het is een onderbelicht onderwerp: door 40 jaar consistent neoliberaal beleid is inderdaad een onmachtige overheid gecreëerd. Neoliberalen zien de overheid als een monster dat getemd moet worden, want uit zichzelf zal het alleen maar willen groeien en uitdijen. Hun eerste prioriteit is daarom structureel bezuinigen en daardoor is een overheid ontstaan zonder vet op haar botten om tegenslagen op te vangen. Ter illustratie: van de in 2017 toegekende 2,7 miljard extra voor ouderenzorg is inmiddels al weer 1,6 miljard door efficiencykortingen verdwenen.

Een tweede neoliberale reflex is een radicaal privatiseringsbeleid. Kerntakendiscussies gingen steeds over wat allemaal weg kon en niet over wat essentiële overheidstaken zijn. Neoliberalen geloven namelijk dogmatisch in de overdracht van overheidstaken aan de markt. Het gevolg is dat kennis op veel terreinen, waaronder de energievoorziening, naar de markt is verplaatst en de overheid niet meer kan ingrijpen.

Ten slotte heeft het neoliberalisme de bestuurscultuur veranderd: de focus is verschoven van loyaliteit en vakmanschap naar top down sturing en ”command and control”. Daardoor is de menselijke maat uit beeld geraakt. Dit is niet alleen  erg voor de samenleving maar ook voor het ambtelijk apparaat. Bij de overheid werken immers mensen met een meer dan gemiddeld altruïstisch, op helpen gericht, profiel die nu dienstopdrachten krijgen om te bezuinigen. Vaak waarschuwen zij voor de consequenties maar wordt het toch doorgedrukt. En krijgen de ambtenaren alsnog de schuld als het fout gaat. 

U snapt mij inmiddels wel. Er bestaat een neoliberale overheid: een overheid die elke dag te weinig te eten krijgt, concentratieproblemen heeft, in de war is en constant wordt gepest. Een verwaarloosde organisatie die tot weinig in staat is, zeker niet tot het oprichten van een energiebedrijf.

De ChristenUnie heeft al geruime tijd geleden afscheid genomen van het neoliberalisme. Maar willen we echt een andere weg ingaan dan zal eerst de overheid weer gezond moeten worden gemaakt. En dat wordt nog een hele klus. Ik denk dat dit een kerntaak is voor CU-bestuurders en politieke vertegenwoordigers.

Jos Maessen is lid van het afdelingsbestuur Ommen. Tot voor kort was hij gemeenteambtenaar, nu verwezenlijkt hij fulltime zijn jongensdroom van een studie geschiedenis aan de UvA.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column. Met deze columns faciliteert het Wetenschappelijk Instituut het partijdebat. De columns zijn op persoonlijke titel. Wilt u zelf een column schrijven, stuur dan een email naar laurenswijmenga@christenunie.nl.