Het applaus en de bereidwilligheid van afgelopen voorjaar zijn verdampt. ‘Het testbeleid is niet op orde’, kreeg het kabinet te horen. ‘De mensen houden zich niet aan de regels’, ketste de overheid terug. Het driftige zoeken naar inconsequenties in de regels toont de boosheid in de samenleving.

Onderliggend is een belangrijke paradigma-shift gaande. In het pre-coronatijdperk leerden we problemen op te lossen en onder controle te krijgen. Maakbaarheidsdenken vierde hoogtij. ‘Als jij je best doet, zul je slagen’. De mens stond centraal, pardon, ik bedoel de buitenkant. Schoolprestaties, ‘zorgproductie’, ‘targets’ en ‘skills’. Gedragingen.

Toen kwam dat virus. In juni hadden we het onder controle gekregen. Dachten we. Maar momenteel is de grip verminderd. Hoe hard we ook hameren, hoe gepassioneerd we ook dansen, het besef daalt in dat er misschien maar deels controle komt. Of maar voor even. En dat is nieuw. En eng.

Het is onduidelijk hoe volgende maand zal zijn. Het leven is niet meer hoe het was. We hebben veel verloren. Vrijheid, nabijheid, zekerheid en plannen. Dat maakt verdrietig en boos. Die anderhalve meter laat onze binnenwereld stollen wanneer we een ander in nood zien of een dierbaar jubileum zouden willen vieren. Het voelt machteloos.

Het kabinet blijft ondertussen hameren op de buitenkant. Op gedrag. Dat voelt dehumaniserend. Mensen voelen zich onvoldoende gezien, onvoldoende erkend en vanbinnen bang. Vermoeide, boze en eenzame mensen moet verteld worden vol te houden. Dat lukt niet met droge gedragsinstructies alleen.

De crisisstrategie moet plaatsmaken voor een langeretermijnstrategie. Kabinet, sta meer stil bij de grote veranderingen in veel levens. Of liever: ga er even voor zitten. Laat verder de gedragsinstructies voortvloeien uit een verhaal dat perspectief biedt in plaats van ze los te benoemen. En wat volhouden betreft, inzetten op verbinding kan inderdaad met ‘let op elkaar’. Maar dat betreft weer gedrag. Suggestie: toon meer dankbaarheid voor de gebrachte offers. Niet alleen richting zorgverleners. Ook: dank dat u de pijnlijke keuze heeft gemaakt om uw huwelijk uit te stellen. Dank dat u thuis te werkt terwijl u snakt naar collegialiteit.

Als mensen zich gezien voelen, wordt gedragsverandering gemakkelijker. Maar belangrijker: het houdt de samenleving bij elkaar.

Nadine Boers-de Graaf is psychotherapeut in eigen praktijk. Ze kijkt vanuit haar werkkamer ook graag naar buiten.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van één van onze columnisten. Vorige week schreef Bas de Groot de column 'Techkandidaat'. Tot volgende week!