'Een woord van dank aan de heren Bodegraven en Kok die hebben gereageerd op de Groenlezing van 2019. Graag geef ik daarop een korte reflectie.

Het woord ‘radicaal’ doet al snel denken aan ‘Waarheid’ (met hoofdletter), bekeringsdrang, klimaatdrammen. Die woorden lees ik ook terug in de reacties vanuit de Teldersstichting en Bureau de Helling. Toch is dat niet de boodschap van de Groenlezing van 2019.

Met radix bedoel ik de kern waarop de visie op de samenleving van, in dit geval, een politieke partij is gebouwd. Vrijwel iedere partij heeft zo’n radix en inderdaad verschillen deze van elkaar. Voor de liberaal is het uitgangspunt dat grondmotieven voor ieder mens verschillen zo’n belangrijke kern, zoals dhr. Kok benadrukt. Staat zo’n radix vast? De basisuitgangspunten zijn vaak vrij stevig, dat maakt dat wij verschillende politieke partijen in Nederland hebben. De doorvertaling naar visie en beleid kent een ontwikkeling en wordt bijgesteld of aangescherpt naar gelang er nieuwe informatie komt, zoals bijvoorbeeld over klimaatverandering.

In onze samenleving hebben we met grote vraagstukken te maken hebben. Klimaatverandering en teruggang in biodiversiteit zijn zaken die ons allemaal (gaan) raken in onze kwaliteit van leven. Dit vraagt om een duidelijke maatschappelijke visie op de lange termijn. Een visie die geworteld is zal minder snel van richting veranderen. En als er iets nodig is voor duurzame politieke besluitvorming zijn het besluiten voor de langere termijn, zodat bedrijven en burgers weten waar ze aan toe zijn, welke richting het beleid op gaat.

Dhr. Kok benadrukt dat “wie een ander geloof of een ander godsbeeld heeft, of wie geen geloof heeft, ook van mening kan zijn dat een goed leven een leven is in verbondenheid met de leefomgeving en met de anderen met wie die omgeving wordt gedeeld.” Inderdaad, dat is precies mijn punt. In de Groenlezing ben ik expliciet op zoek gegaan naar de wortels van de ChristenUnie en heb van daaruit een doorvertaling gemaakt naar de betekenis van duurzaamheid en kwaliteit van leven. Andere partijen of personen hebben (deels) andere wortels, andere uitgangspunten, die zij vertalen naar een visie op kwaliteit van leven op de langere termijn. Het is interessant om dan te zoeken naar waar je elkaar vindt op gedeelde waarden, ook als die vanuit andere bronnen komen. Niet om vervolgens te “bekeren”, te “ontwortelen” of zelfs te “vernietigen”, maar om samen te werken aan duurzaamheid.

Juist omdat ook in andere bronnen waarden te vinden zijn die aanzetten tot goed beheer en verantwoordelijkheid ben ik hoopvol dat er gezamenlijke grond gevonden kan worden om samen te werken aan een duurzame samenleving. Het is dan ook verrassend dat juist dhr. Bodegraven de politieke suggesties die ik doe omschrijft als “politiek volstrekt onuitvoerbaar”, terwijl GroenLinks zelf ook pleit voor een vorm van CO2-beprijzing en een Brede Welvaartsindicator (BWI). Vooropgesteld, de suggesties zijn zeker niet eenvoudig en zullen veel tijd en debat vergen, maar volstrekt onuitvoerbaar zijn ze niet. Zweden heeft al jarenlange ervaring met CO2-beprijzing en het brede welvaartsbegrip is inmiddels geïntroduceerd door ons eigen CBS (hoewel deze nog scherper kan). Ook het derde punt, de donut-economie met daarin de normering, wordt op onderdelen al uitgevoerd. Denk aan het verbod op CFK's voor verbetering van de ozonlaag in de jaren ‘90 of het internationale debat over de SDGs met doorvertaling naar maatregelen.

Botsende waarden zullen er altijd zijn. Zelfs binnen een partij heb je te maken met botsende waarden. Dat is inherent aan het politieke veld. De kunst is nu juist om te zoeken waar grond is voor gedeelde waarden om gezamenlijk beleid te kunnen maken, ook al verschillen de uitgangspunten van partijen. Ik roep nogmaals op tot verwondering over het leven, om naast het economische domein de ecologische en sociale aspecten van het beleid ruimte te geven. Ik ben hoopvol dat de verschillende radices zullen leiden tot voldoende gedeelde waarden om stap voor stap te kunnen werken aan een duurzamere wereld.

Lees ook de reactie op de Groenlezing van de Teldersstichting (VVD) en van Bureau de Helling (GroenLinks)
 

Martine Vonk schreef de Groenlezing van 2019 en sprak die op 28 maart 2019 uit in Utrecht. Zij was gepassioneerd denker over duurzaamheid en gerechtigheid. Ze was medeoprichter van de natuurorganisatie A Rocha en lector Ethiek en Technologie bij Saxion in Deventer/Enschede. Voor de ChristenUnie was ze voorzitter van de partijcommissie Duurzaamheid, was ze lid van het Curatorium voor het Wetenschappelijk Instituut en verantwoordelijk voor het rapport Duurzaamheid, Kiezen voor kwaliteit uit 2011. 

Bekijk de Groenlezing 'Duurzaam radicaliseren; naar het hart van milieuzorg'