“Ik geloof in referenda. Niet om het representatieve stelsel te vernietigen. Maar juist om dit stelsel te corrigeren wanneer het niet meer representatief is.”

Zo sprak de Amerikaanse president Roosevelt aan het begin van de twintigste eeuw. Onder deze leuze dienden drie Nederlandse parlementariërs een eeuw later een wet in voor een raadgevend referendum. Juli 2015, tien jaar debat verder, werd de wet van kracht. Maar na welgeteld één onwelgevallig referendum is het blijkbaar al weer welletjes geweest. Ondertussen is het de vraag geworden of ‘s lands bestuur nou echt wordt bedreigd door dat referendum of door zijn eigen bipolariteit.

Met haastige spoed is de intrekkingswet al ingediend. Met een kleine krabbel toelichting: iets over een bindend referendum dat voor sommigen einddoel was, maar op korte termijn onhaalbaar lijkt. Voor een evaluatie, bijvoorbeeld van die vreemde figuur van een opkomstdrempel bij een raadgevend instrument, is blijkbaar geen tijd. De urgente vraag hoe we dan werken aan een vitale democratie in onze tijd: die beantwoorden we later wel.

Christenpolitici zijn altijd kritisch geweest over het referendum. Ze hebben steeds gewezen op de verantwoordelijkheid van volksvertegenwoordigers om naar eigen geweten de gerechtigheid te zoeken. En terecht. Maar spraken zij ook niet over breuklijnen in ons land, die de maatschappelijke vrede bedreigen? Over de kloof tussen politiek en kiezer? Over dat gevoel van ‘wij doen er niet toe’? En zouden juist christenpolitici niet iets van begrip moeten hebben voor de eigenaardige manieren waarop ‘de gewone man’ soms aan de politiek deelneemt? Ooit vochten hun ‘kleine luyden’ met een schoolstrijd om een eigen invulling van het publieke domein. Hun voorman Abraham Kuyper was de eerste die parlementariërs bond aan een partijprogram. Daar viel staatsrechtelijk wel het wat over te zeggen, maar die partijvorm wist lange tijd wel velen aan het landsbestuur te verbinden.

Tegen een raadgevend referendum stemmen is één ding. Er nu een streep door halen vraagt toch enige reflectie. Op betrouwbaar bestuur. Op verbinding met burgers. In tijden van vervreemding lijkt het me wijs om nog eens goed na te denken wat hier op het spel staat

Wouter Beekers is directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie.