‘Leidende gedachte dient te zijn het garanderen van veiligheid voor de democratische, Joodse staat Israël en zijn burgers.’ Bij de Europese verkiezingen gaven ChristenUnie en SGP een heldere en herkenbare boodschap af: wij zijn vrienden van Israël. Maar zo gesteld staat deze vriendschap haaks op de kern van de christelijke politiek. En zo gesteld dient zij de vrede niet, een pijnlijke constatering in dagen waarin die vrede al zo onder druk staat.

Dat vriendschap niet altijd leidt tot genuanceerde standpunten heb ik van dichtbij gezien. In het linkse milieu waarin ik opgroeide voelen velen zich verbonden met de onderdrukte Palestijnen. Zij verbazen zich over de gebrekkige internationale steun aan deze mensen in nood. En zij verbijten zich over de selectieve, incomplete of zelfs foutieve berichtgeving van de media. Hun aandacht voor de Palestijnse nood is bepaald niet verkeerd. Maar hun gebrek aan aandacht voor de gevolgen en permanente dreiging van Palestijnse aanslagen is geregeld verbijsterend.

In de christelijke politiek weten we ons ‘op bijbelse gronden met het Joodse volk verbonden’, zoals het kernprogramma van de ChristenUnie stelt. Op mij persoonlijk maakte in dat verband de theologie van Bram van der Beek indruk. Van der Beek benadrukt dat God in de wereld aanwezig is in het lijden. De kring om de Messias krijgt te maken met smart en spot en zo moeten we ook de positie van het Joodse volk verstaan.

Ook in de Europese verkiezingscampagne van ChristenUnie en SGP werd onze verbondenheid met Israël zichtbaar. De SGP wijdde een themanummer van het ledentijdschrift De Banier aan het thema. En daags voor de verkiezingsdag organiseerden de partijen een ‘verkiezingscongres Israël en Europa’.

Met deze verbondenheid op zichzelf is helemaal niets mis. Maar het komt er wel op aan hoe we deze politiek vertalen. Daarover wordt in christelijk Nederland verschillend gedacht, van boezem- tot kritische vriend. Maar in de houding van de bestuurders en landelijke en Europese volksvertegenwoordigers van ChristenUnie en SGP is die breedte te weinig terug te zien. Zij leggen de verbondenheid met Israël wel heel exclusief uit.

Illustratief is de toon van het genoemde nummer van De Banier. Daarinsprak bijvoorbeeld SGP-jongere Wilco Kodde van een ‘leugenoorlog’ door Palestijnse terroristen en een ‘leger aan buitenlandse journalisten die het beeld nog verder scheef trekken’. Ik herken op dat soort momenten de selectieve verontwaardiging van het propalestijnse kamp, maar dan in spiegelbeeld.

De woordvoerders van ChristenUnie en SGP op dit thema maken zich over het algemeen een stuk drukker om de levens van Israëli, dan om die van de Palestijnen. Zij zijn terecht geschokt wanneer er weer eens een Palestijnse raket neerkomt, maar ik zou ze wel eens wat vaker willen horen wanneer Palestijnen slachtoffer worden van geweld.

Want ook onder Palestijnen zijn slachtoffers. En geregeld betreft het onze broeders en zusters in de Heer. Zo zijn de laatste tijd de ‘prijskaartje-acties’ vaak in het nieuws. Wanneer op gerechtelijk bevel een nederzetting ontruimd wordt zoeken sommige kolonisten naar wraak. Zij vernielen kerken en kloosters door brandstichting en vandalisme. Met graffiti laten de kolonisten ter verheldering de mededeling ‘prijskaartje’ achter, en vaak grievende leuzen als ‘Jezus is een aap’ of ‘Jezus val dood’. Een van de laatste aanleidingen tot dergelijke vernielingen en smaad was het bezoek van paus Franciscus. Wanneer spreken we daar onze afkeuring eens over uit?

Ook het Europese verkiezingsprogramma miste nuance. Het weloverwogen uitgangspunt voor de Israëlpolitiek was ‘het garanderen van veiligheid voor de democratische, Joodse staat Israël en zijn burgers.’ Daarvan gaat een heel vreemde suggestie uit: CU en SGP maken zich druk om de veiligheid en levens van de Joden: punt. De grote mensen hadden er de ChristenUnie-jongeren van Perspectief voor nodig om de nuance terug te vinden. Op hun initiatief werd het programma op het ledencongres geamendeerd en zo kregen ook de Palestijnse mensenlevens een plek in het definitieve verkiezingsprogramma.

De mooie vriendschap met Israël wordt lelijk wanneer de levens van mensen daar niet even zwaar voor ons wegen. Dan verduisteren we de kern van de christelijke politiek: het evangelie zelf. Want ieder mensenleven is het scheppingswerk van de Heer, door hem geliefd en dus waardevol: of het nu gaat om onze president of een arbeidsgehandicapte, een ongeboren baby of een verhandelde seksslaaf, een jood, christen of moslim. Vanuit de liefde van de Schepper dienen christenpolitici vrede te zoeken voor alle mensen. Wanneer wij niet delen in Zijn liefde voor alle mensen, dan zal ons vredeswerk ook geen vrucht dragen. En daar zijn ook onze Joodse vrienden uiteindelijk niet mee geholpen.

Wouter Beekers is directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie.
Dit artikel verscheen op 18 juni in het Nederlands Dagblad.

Op dit artikel kwamen verschillende reacties. In het Nederlands Dagblad reageerden o.a. Tweede Kamerlid en woordvoerder Buitenlandse Zaken Joel Voordewind en fractievoorzitter Arie Slob. In het Reformatorisch Dagblad (abonnement) reageerde SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij.

Politocoloog en historicus Floris Grijzenhout schreef de blog ChristenUnie en Israël – Vrede van onderop over de discussie over Israël.
ND-verslaggever Gerard Beverdam schreef een column over de gevoeligheid van het Israël-thema binnen de ChristenUnie.
Van zijn collega (columnist en oud-buitenlandcommentator) Aad Kamsteeg verscheen op 30 juni een reactie op de discussie met de titel Israël en Palestijnen: twee kanten. Op 8 juli verscheen over dit debat een opiniestuk in het Nederlands Dagblad van historicus Klaas van der Horst.
Let op: de online artikelen in het ND en het RD zijn alleen voor abonnees of tegen betaling volledig zichtbaar.

Ook op Twitter werd (veelal positief) gereageerd:

Dit standpunt van @WouterBeekers van het @WIChristenUnie is zeer belangrijk. Blij dat 't gezegd wordt. http://t.co/ZAOgyhYJUy

— Antonie Fountain (@antonie) June 19, 2014