Aldus luiden de eerste twee alinea’s van de preambule van de Europese Grondwet (of eigenlijk: ‘het ontwerp-verdrag tot vaststelling van een GRONDWET VOOR EUROPA’) die na anderhalf jaar vergaderen is opgesteld door de Europese Conventie (u kunt alles hierover vinden op www.grondweteuropa.nl).
De hele discussie over de verwijzing naar het christelijk erfgoed van Europa draait om de bovenstaande zinsneden.
Nu is het belangrijk om recht te doen aan de geschiedenis van Europa, die zozeer gestempeld is door het christendom. U kunt het dan ook te mager vinden dat in de tweede alinea ‘religieuze’ staat en niet ‘christelijke’ en u kunt problemen hebben met ‘de centrale rol van de mens’ (waar is God gebleven?!), maar dat deze zin volstrekt geen recht doet aan de geschiedenis van Europa – wat in de discussies hierover regelmatig wordt beweerd – vind ik te ver gaan.
De eerste alinea van de preambule vind ik zorgelijker. In die passage lees ik toch, dat het humanisme als dé levensbeschouwing van Europa wordt opgevoerd en dan niet zozeer als dé lijn vanuit het verleden, maar als dé inzet voor de toekomst. Hoewel het humanisme in Europa overduidelijk christelijk geïnspireerd is, doet deze formulering Europa toch sterk tekort. Het christelijk geloof heeft een enorm stempel op de waarden van Europa gedrukt, doet dat nog steeds en zou dat moeten blijven doen. Gelijkheid is immers pas volledig en volwaardig als het gelijkheid voor God betreft. En vrijheid is immers pas bevrijdend als het een vrijheid is om God te dienen?!

Wat ín de Grondwet zelf staat, lijkt mij belangrijker dan wat in de preambule staat. De ‘Grondwet voor Europa’ is een samenvoeging, herformulering en herijking van alle bestaande Europese verdragen, maar voegt ook veel nieuwe elementen toe. Dit is hét document voor de toekomst van Europa. Europa, best belangrijk.
Deel I is het "hart" van de ontwerp-Grondwet. Vrijwel alle 59 artikelen daarvan zijn nieuw, of betekenen grote wijzigingen ten opzichte van bestaande verdragen. Artikel 2 luidt: “De waarden waarop de Unie berust,zijn eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten, waaronder de rechten van personen die tot minderheden behoren. Deze waarden hebben de lidstaten gemeen in een samenleving die gekenmerkt wordt door pluralisme, non-discriminatie, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, solidariteit en gelijkheid van vrouwen en mannen.”
Kunnen christenen zich wel in deze waarden vinden? Dat lijkt mij een belangrijkere vraag dan die naar de preambule! Europa, best waardenvol …

De Grondwet gaat over heel veel meer dan geschiedenis, wortels en waarden. In het uitgebreide aprilnummer van DenkWijzer hopen we veel inzicht te geven in waar het allemaal om draait en wat wij daarvan moeten vinden. Europa, best ingewikkeld … maar ook best boeiend! 
Europa stap op de drempel van uitbreiding met tien nieuwe lidstaten. Europa, best uitgebreid. 

Door Erik van Dijk, eindredacteur

Gepubliceerd in DenkWijzer 2004, 2