Plasterk reageert op het verslag van de tijdelijke commissie 'Menselijke genetica een andere nieuwe technologieën van de moderne geneeskunde' in het Europees Parlement, geschreven door rapporteur Fiori. De heer Fiori is dus geen voorzitter, zoals de heer Plasterk beweert, dat is de Luxemburger Goebbels. Maar hoe is dit rapport tot stand gekomen, en wat is de status van zo'n rapport? Wat doet het kabinet eigenlijk met EU richtlijnen en resoluties?

In september 2000 heeft het Europees Parlement, in reactie op een Brits wetsvoorstel dat het creëren van menselijke embryo's voor medisch onderzoek toestaat, een resolutie aangenomen waarin gesteld wordt dat zowel het reproductief als het therapeutisch kloneren "een definitieve overschrijding van de normgrens op onderzoeksgebied betekent en in strijd is met het openbaar beleid dat door de Europese Unie gevoerd wordt." Naar aanleiding van deze resolutie wordt in januari 2001 een tijdelijke commissie in het leven geroepen, die de nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden van de menselijke genetica zal inventariseren, en de ethische, juridische, economische en sociale dilemma's die deze ontwikkelingen met zich meebrengen, gaat onderzoeken. Om deze doelen te bereiken heeft de commissie gekozen voor de zogeheten geïntegreerde aanpak. Dit houdt in dat de onderwerpen vanuit verschillende invalshoeken zijn benaderd. Er zijn hoorzittingen gehouden met wetenschappers, juristen, ethici, maatschappelijke organisaties en de industrie over thema's als: prenatale onderzoek, het gebruik van menselijke embryo's, het gebruik van genetische informatie, octrooieerbaarheid van genetisch materiaal, etcetera. Er zijn tenslotte nog ontmoetingen geweest met vertegenwoordigers van de nationale parlementen. Nederland was daar overigens niet aanwezig: een gemiste kans om tekst en uitleg te geven over de Nederlandse embryowet. Aan de hand van de hoorzittingen en na intensief debat binnen de tijdelijke commissie is het rapport uitgebracht, waar op 29 november in de plenaire vergadering over gestemd zal worden. Op het heikele punt van het gebruik van menselijke embryo's voor onderzoek, vraagt het rapport om een verbod op kiembaangentherapie, op alle vormen van menselijk kloneren en op consumptief onderzoek op menselijke embryo's. Verder wordt de aanbeveling gedaan ook geen communautaire financiering te verstrekken aan onderzoek naar reproductief en therapeutisch kloneren en aan onderzoek met rest-embryo's.

De embryowet die vorige maand in Tweede Kamer is aangenomen, maakt het mogelijk in Nederland onderzoek met rest-embryo's te doen, en op termijn zal het mogelijk worden embryo's speciaal tot stand te brengen voor onderzoek. Het mag duidelijk zijn dat dit een andere lijn is dan het rapport-Fiori.

Nu schrijft Plasterk over dit rapport: "Laat er geen misverstand zijn: de Europese richtlijn gaat boven de Nederlandse wet. Als het Fiori-voorstel het haalt, dan heeft Nederland voor niets de hele discussie gevoerd." Hier gaat hij de mist in. Het rapport van de tijdelijke commissie is namelijk geen richtlijn, maar slechts een resolutie, een aanbeveling, de mening van de meerderheid van het Europees Parlement. Dit betekent dat het helemaal niet om wetgeving gaat en Nederland niets verboden wordt. Het Europees Parlement doet - als het rapport wordt aangenomen - een dringende oproep aan de lidstaten om het therapeutisch kloneren en consumptief embryo-onderzoek te verbieden. Maar dit kan de Nederlandse regering gewoon naast zich neerleggen, en het kabinet kennende, zal dat ook gebeuren.

Zo heeft de regering zich - in dit kader- ook niets aangetrokken van een verdrag van de Raad van Europa. In 1997 is in de stad Oviedo het Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Biogeneeskunde gesloten. Ook Nederland heeft dit verdrag ondertekend, maar nog niet geratificeerd. In artikel 18.2 staat: "The creation of human embryos for research purposes is prohibited." De Nederlandse embryowet zou hiermee niet overeenkomen. Maar in plaats van de embryowet aan te passen aan dit internationale verdrag, wil de regering bij toetreding tot het verdrag een voorbehoud maken bij artikel 18.2 en zo een belangrijk punt uit het verdrag omzeilen.

De Nederlandse regering wil steeds verder gaan dan de Europese consensus, negeert Europese uitspraken, en vaart haar eigen koers. Hoe moet dit gewaardeerd worden? Plasterk noemt iedereen die het niet met de Nederlandse, libertijnse weg eens is, simpelweg: aartsconservatief. Europa loopt hopeloos achter, maar Nederland geeft het goede voorbeeld. De Eurofractie ChristenUnie-SGP kiest een andere benadering: Nederland moet opletten om niet te veel uit de pas te gaan lopen in Europa. Het lidmaatschap van de Europese Unie brengt nu eenmaal verplichtingen mee. Laten we in Nederland Europese resoluties op z'n minst serieus nemen!

Overigens, ter geruststelling van Plasterk, is recentelijk in het Europees Parlement besloten om communautaire financiering te verstrekken voor onderzoek met rest-embryo's, maar niet voor kiembaangentherapie en menselijk kloneren. Embryo-onderzoek is in Europa dus niet verboden, maar wordt zelfs betaald met het geld van de belastingbetaler, al moet de Europese Raad van Ministers hier nog wel mee instemmen. Dit is vreemd, als we in ogenschouw nemen dat in diverse lidstaten dit onderzoek wel strafbaar is. Sterker nog: voor het onderzoek met menselijke embryo's dat Plasterk eventueel wil doen als in Nederland therapeutisch kloneren over enkele jaren toegestaan is, zou hij enkele kilometers verderop in Duitsland, een gevangenisstraf krijgen! Daarom vinden wij, dat als onderzoek in een of meer Europese landen verboden is, dat onderzoek dan niet met gemeenschapsgeld moet worden betaald.

Door dr. J. Blokland en drs. M. van den Berg in de Volkskrant. Dr. J. Blokland is lid van de tijdelijke commissie Menselijke Genetica in het Europees Parlement voor de ChristenUnie en SGP en Drs. M. van den Berg is beleidsmedewerker Menselijke Genetica van de Eurofractie ChristenUnie-SGP

Gepubliceerd in de Volkskrant