Je was predikant in Amersfoort en vorige periode raadslid voor de ChristenUnie. Vorig jaar ben je verhuisd naar Limburg. Hoe gaat het nu met je? | “Ik heb ervaren dat God mij riep om naar het zuiden te gaan. In februari zijn we dus verhuisd naar Maastricht. Op dat moment had ik nog geen baan. De eerste drie maanden heb ik biddend rondgefietst door de Limburgse heuvels. Tegen dezomer vroeg het Leger des Heils mij een inloopcentrum te beginnen in Maastricht. Daarnaast werk  ik nu voor Open Doors in kerken in België. Al met al was heteen grote stap. Van preken voor een gemeente van 1400 mensen naar diensten met veertien bezoekers. In het begin dacht ik wel eens: heb ik het echt goed gehoord? Aan de andere kant sloot deze stap goed aan op het proces waar ik in zat. Binnen de christelijke wereld was ik na 25 jaar predikantschap een bekend persoon geworden. Mensen herkenden mij en spraken mij aan op straat en in de supermarkt. De constante bevestiging deed iets met mij: ik dreigde er afhankelijk van te worden. Daarnaast merkte ik dat ik ‘publiek bezit’ geworden was, een gevoel dat ook veel politici zullen herkennen. Iedereen wilde iets van mij en ik vond het moeilijk om nee te zeggen, wilde mensen pleasen. Ik kreeg het gevoel geleefd te worden en vroeg mij af: Wil ik dit de rest van mijn leven? Op mijn vijftigste verjaardag besloot ik daarom mij- zelf een coachingstraject cadeau te doen. Dat werd de leertrack Persoonlijke Leiderschapsontwikkeling onder begeleiding van Oeds Blok. Hij is een integere pastor en coach die ik vertrouw en die niet onder de indruk bleek van mijn staat van dienst.”

Wat is jouw ervaring met The Undefended Leader? | “Een belangrijk principe van een Undefended Leader is ‘leading with nothing to lose’. Afhankelijkheid van de erkenning door andere mensen beperkt je als leider. Door daar los van te komen, word je beweeglijker. Ter illustratie: hier in Limburg zien weinig mensen wat ik doe, ik krijg geen applaus. Bezoekers van het inloopcen- trum komen voor een praatje en bak koffie. Maar toch heeft wat ik doe impact. Er gebeuren in het klein mooie dingen. De eerste vrijwilliger van het inloopcentrum was bijvoorbeeld een voor- malige kroegbaas die heel Maastricht kent. Hij is een grote steun, want als Hollander is het moeilijk bij de voordeur contact te leggen met Limburgers. Ik wordt geconfronteerd met een rauwe gebrokenheid die ik in de Biblebelt niet zo openlijk tegenkwam. Daardoor krijg ik meer bewogenheid en begrip voor mensen aan de onderkant van de samenleving. Mensen zeggen wel eens: ‘Wat zonde vanjouw talent’. Ensoms voel ik mij inderdaad ver weg van ‘waar het gebeurt’ in christelijk Nederland. Maar ik ben nu bij hetene schaap datverloren is in plaats van bij de die achterbleven. Een andere les van de Undefended Leader is dat de spanning tussen podium- presentatie en het innerlijke leven tot problemen kan leiden. Je kunt onechtworden. Toen iemand mij omschreef als ‘een sterk merk’, besefte ik dat ik op een verkeerd spoor zat: mijn leiderschap dreigde een kunstje te worden. De oorzaak was dat ik de neiging heb mij aan te passen aan anderen om hun waardering niet te verliezen: een‘aanpassend ego’ in de termen van TheUndefendedLeader. Oeds zei op een gegeven moment: “Wie je bent is goed genoeg”. Toen ik mij bewust werd van mijn neiging mensen te pleasen kon ik beslissen grenzen te stellen. Ik neem nu meer tijd om na te denken over verzoeken om spreekbeurten. Verder ben ik mij meer gaan specialiseren. Ik preek alleen nog maar over thema’s waar ik affiniteit mee heb.”

Wat is je visie op de waarde van deze benadering voor leiderschap in de politiek, lokaal, provinciaal, landelijk? | “Politici hebben regelmatig een dubbele agenda. Ze willen enerzijds oprecht zich inzetten voor de samenle- ving, maar ze willen ook geliefdzijn om zo hun (her)verkiezing veilig te stellen. Positieve aandacht in de pers wordt dan al snel net zo belangrijk als maat- schappelijke impact. Door je angst om je positie te verliezen los te laten, kun je krachtiger zijn als politicus. Heb het lef om jouw energie en tijd primair in te zetten voor de thema’s die je echt belangrijk vindt. Als we niet bang zijn voor onze positie, kunnen we politiek bedrijven with nothing to lose. Minder voorzichtig en meer geleid door onze intrinsieke moti- vatie om recht te doen. Politici beginnen vaak met een gepassioneerd verlangen om een bepaalde doelgroep te helpen, maar worden gaandeweg onderdeel van het systeem. Terugkijkend op mijn raadsperiode had ik misschien meer impact kunnen hebben als ik mij minder had aangepast. Overigens kan het tactisch wel slim zijn om ook te werken aan je bekend- heid. Als raadslid in Amersfoort heb ik bijvoorbeeld actie gevoerd voor een zwembad in de wijk Vathorst. Dit heeft ons veel stemmen opgeleverd. Maar met veel meer voldoening kijk ik terug op het feit dat ik het thema duurzame relaties op de agenda heb gezet. Het is goed als politici zich regelmatig afvragen wat hun politieke handelen motiveert. Mocht je daar verder over willen nadenken dan raad ik je aan om je te verdiepen in Undefended Leadership.”

Hoe kan Undefended Leadership christen-politici helpen te voorkomen dat hun identiteit samenvalt met hun positie? | “Een politieke functie is geen doel maar een middel. Je hoeft geen wethouder of lid van de Tweede Kamer te zijn om impact te hebben in de samen- leving. Ik heb als raadslid gemerkt dat een politieke functie maar beperkte mogelijkheden biedt om invloed uit te oefenen. In de gemeenteraad was bijvoorbeeld nauwelijks steun voor het onderwerp duurzame relaties. Die kwam er pas toen ik een bijeenkomst van experts had georganiseerd en de pers het thema oppakte. Mensen die alleen invloed kunnen uitoefenen als ze een bepaalde positie hebben zijn onge- schikt voor een politieke functie. Je mag best ambities hebben voor een politieke functie, maar elke sollicitant zou de vraag moeten beantwoorden: ‘Wat ga je doen voor de samenleving als je deze functie niet krijgt?’. Om te voorkomen dat identiteit en positie gaan samenvallen, zou de ChristenUnie minder moeten selecteren op competenties en meer op karakter. Vaardigheden zijn aan te leren,  maar een dienstbaar karakter niet. We moeten niet vragen ‘Is dit de sterkste kandidaat?’ maar: ‘Heeft deze persoon een dienst- baar karakter? Dient hij of zij Jezus en de ander, of zichzelf?’ Selectiecommissies kunnen leren van het principe ‘leading with nothing to lose’. Keuzes, zelfs als ze zorgvuldig gemaakt worden, doen pijn bij de betrokkenen. Toch is het in het belang van de partij en de samenleving dat selectiecommissies niet mensen pro- beren te pleasen, maar moedige keuze maken.”

Ron van der Spoel is predikant en pionier bij het Leger des Heils in Limburg, directeur Open Doors Vlaanderen, voorzitter ChristenUnie Limburg en heeft niets te verliezen.