Aan dit voorval moest ik denken toen wij in de zomer van 2018 als ChristenUnie Utrecht nadachten over de thema’s die wij in het aankomende politieke jaar op de kaart wilden zetten. Op welke punten konden wij, als relatief kleine fractie (2 van de 45 zetels) binnen de gemeenteraad van Utrecht, onszelf onderscheiden en binnen de stad een verschil maken? Op alle punten die wij als partij belangrijk vinden, is ‘oog voor de ander’ het onderliggende motief. Juist deze aandacht voor elkaar lijkt in de vluchtige wereld van vandaag onder druk te komen staan. Het is nietslechts de zondagsrust, maar rust in het algemeen die in de stad lijkt te zijn verdwenen. Meer aandacht voor elkaar door het terugbrengen van rust in de stad heeft dan ook sinds de zomer van 2018 een hoge prioriteit op onze politieke agenda gekre- gen. Rust is voor ons als ChristenUnie Utrecht de invalshoek geworden om lokale vraagstukken te benaderen: het is de lens waardoor wij naar problemen in de stad zijn gaan kijken. Dat kan zowel in het sociale domein als in het ruimtelijke domein. 

Rust en aandacht | In de hectiek van alle dag houdt rust nauw verband met het sociaal domein: intermenselijke relaties zijn voor een groot deel gebaseerd op het geven van aandacht aan elkaar. Vandaag leven we in een samenleving waar we aan meer prikkels onderworpen zijn dan ooit tevoren, waardoor gebrek aanaandacht voor elkaar op de loer ligt. Paradoxaal genoeg zijn we vandaag de dag bereikbaarder voor elkaar dan ooit, maar te- gelijkertijd lijkt echte aandacht voorelkaar onder druk te staan. Het inbouwen van rustmomenten in het dagelijks leven van de Utrechtse burger kan helpen om deze aandacht en daarmee intermenselijke relaties te borgen.
Een deel van onze aandacht gaat uit naar jongeren en studen- ten. Dat krijgt momenteel veel aandacht van de landelijke politiek, denk aan Coalitie-Y (zie andere bijdragen in dit nummer van Groen). Stress onder studenten is ook een belangrijk thema in Utrecht, een stad met een grote studentenpopulatie. Om in te spelen op deze maatschappelijke ontwikkeling, hebben wij in september 2018 als ChristenUnie Utrecht samen met andere partijen in de gemeenteraad en partners binnen de stad een conferentie georganiseerd over studentenwelzijn. Voor deze conferentie werden relevante partijen op het gebied van (mentale) gezondheidszorg uit de stad uitgenodigd om hun expertise te delen. De onderwerpen die aan bod kwamen waren: wat is de aard en de omvang van de zorgproblematiek van studenten?
Hoe kunnen we de zorg voor studenten bereikbaarder maken? Hoe kunnen relevante partijen in de stad beter samenwerken? Een jaar na het genoemde congres zijn er al een aantal mooie lokale resultaten behaald. Zo is een website (www.studentenzorgwijzer.nl) ontwikkeld waarop jongeren en studenten het zorgaanbod kunnen vinden van de verschillende zorgaanbieders binnen de gemeente. Dit maakt het voor jongeren eenvoudiger om zorg op maat te vinden. Daarnaast worden nieuwe studenten, tijdens de introweken, nu gestimuleerd om zich in te schrijven bij een huisarts in de stad. Vaak blijven studenten namelijk nogingeschreven staan bij hun ouder(s)/ verzorger(s). Wanneer studenten zich inschrijven bij een huisarts in hun eigen stad, kan dit de drempel verlagen voor studenten om aan te kloppen bij de huisarts als ze psychische en fysieke klachten ervaren. Ook is er een handleiding ontwikkeld voor vertrouwenspersonen binnen studenten- en studieverenigingen. Deze handleiding biedt handvatten voor vertrouwenspersonen om stress en prestatiedruk onder studenten te herkennen en bespreekbaar te maken. De studentenperiode kenmerkt zich mede door een zoektocht naar zelfstandigheid. Dat kan gepaard gaan met stress en angst. Lange wachttijden in de zorg kunnen daarbij afschrikkend werken. Een oplossing voor dit probleem zou het vergroten van de bekendheid van de Praktijkondersteuner Huisartsenzorg (POH-er) onder studenten kunnen zijn. Dit is een gespecialiseerde ondersteuner die de meeste grote huisartspraktijken in dienst hebben waar je terecht kan voor laagdrempelige vragen op het gebied van mentale gezondheidszorg. In het algemeen is het belangrijk om zowel stress- en angstklachten onder studenten zelf bespreekbaarder te maken, en anderzijds de drempel voor medische zorg om deze klachten te verhelpen te verlagen. De lokale politiek heeft een verantwoordelijkheid om de betrokken partijen in de stad die hieraan willen meewerken samen te brengen en kaders te scheppen om dit onderwerp aan te pakken.

Kwetsbaren ondersteunen | In een grote stad waar veel mensen in de bloei van hun leven staan en veel ontwikkelingen doormaken, gaat de wereld soms iets te snel of halen gebeurtenissen een mensenleven in. Voor ons als fractie zijn dit bij uitstek de mensen voor wie we aandacht willen hebben. Sinds onze deelname in het college zijn er op dit vlak een aantal mooie resultaten geboekt. 
Zo kunnen jongeren die in de schulden zitten tegenwoordig door een jongerenfonds ademruimte krijgen om aan (vaak complexe) oorzaken van deze schuld te werken. De gemeente koopt de schuldenlast van de jongeren op en treft een regeling met hen. Zo krijgen jongeren rust in hun hoofd omdat ze zelf niet meer in contact staan met schuldeisers en zich kunnen concentreren op de toekomst, middels werk en opleiding.
In een steeds verder digitaliserende omgeving kan enkel een beroep doen op de dienstverlening van de gemeente mensen ook onnodige stressopleveren. Een afspraak maken met de gemeente gaat enkel nog via de website en bij bin- nenkomst op het stadskantoor word je doorverwezen doormiddel van een QR-code op je smartphone. Heel handig voor een grote meerderheid van de inwoners, maar niet voor iedereen. Daarom hebben we als fractie gepleit voor het behoud van ‘binnenlopen’ op ons stadskantoor. Voor mensen die niet digitaal vaardig zijn is er een balie waar ze zich kunnen melden en zullen ze niet naar huis gestuurd worden voordat ze een ambtenaar spreken vande juiste afdeling. Dit is een mooi voorbeeld van het behoud van de menselijke maat binnen het sociaal domein.

Ouderen | Door de grote aandacht voor prestatiedruk onder jongeren moeten we oppassen dat we de mentale gezondheid van ouderen niet uit het oog verliezen.Wellicht komt het juist wel door de stress en prestatiedruk onder jongeren dat ouderen vereenzamen. Hebben studerende kinderen die ver van hun grootouders vandaan wonen en druk zijn met het vullen van hun cv wellicht minder tijd voor hun grootouders? Dit kunnen we niet zomaar oplossen, maar er zijn wel mogelijkheden om dit lokaal onder de aandacht te brengen. 
Zorg bijvoorbeeld dat er voor ouderen niet alleen een bingo wordt georganiseerd, maar ook lezingen door studenten om ouderen die hier behoefte aan hebben intellectueel uit te dagen. Ook kan het faciliteren van gesprekken (niet per se vanuit een religieuze invalshoek) over zingeving ouderen de mogelijkheid bie- den om te reflecteren op hun leven en dit te delen. Uit een lokale steekproef blijkt dat dat hier grote behoefte aan is. Wellicht zou dit juist in samenwerking kunnen gaan met studenten die prestatiedruk ervaren, misschien kan contact met iemand die veel levenservaring heeft juist erg relativerend werken voor iemand die stress ervaart. Politiek gezien hebben we in het najaar van 2019 bij het debat over de volksgezondheidsnota een amendement ingediend om gezond ouder worden als apart speerpunt in de nota op te nemen. Hiernaast hebben we ook een amendement ingediend om mentale gezondheid meer aandacht te geven.

Fysieke rustplekken | Utrecht is samen met Almere de snelst groeiende stad van Nederland. Dit biedt een hoop kansen voor de ontwikkeling van de stad en het doen van investeringen. Deze groei kan echter ook een keerzijde hebben: lukt het nog wel om met zo veel mensen op een relatief klein oppervlakte te wonen? Als stad willen we geen extra mobiliteit, dit betekent dus dat we kiezen om te bouwen in de buurt van bestaande OV-knoop- punten. We zetten hierbij als gemeente Utrecht voornamelijk in op inbreiding en verdichting: dit betekent kortgezegd dat we meer mensen per vierkante kilometer willen huisvesten. Dit klinkt efficiënt maar kan ook problemen met zich mee- brengen. Zo is er in Utrecht bijvoorbeeld een appartementencomplex (Max-flat) waar niet eens meer naamplaatjes bij de deurbellen en brievenbussen staan. Mensen weten letterlijk en figuurlijk niet wie hun buren zijn. In Utrecht wordt momenteel ook een geheel nieuwe woonwijk gecreëerd, de Merwedekanaalzone. In de projectplanning van deze wijk probeert de gemeente te garanderen dat in deze wijk waar veel mensen dicht op elkaar gaan wonen, voldoende plekken zullen zijn om aan het drukke en haastige stedelijk leven te ontsnappen. Dit kan gerealiseerd worden door groene plekken te creëren aan de rand van de wijk maar kan ook door letterlijk een plek van stilte te creëren.
Als ChristenUnie-fractie is onze droom eigenlijk een Utrechtse versie van de St. Pauls Cathedral die in New York staat. Deze plek van stilte aan één van de drukste straten van de wereld – Fifth Avenue in New York – spreekt zeer tot de verbeelding. Het creëren van een grote kathedraal in de Merwedekanaalzone past wellicht niet bij de Nederlandse calvinistische inborst en bij het businessmodel van projectontwikkelaars, maar is wel een mooi symbool ter inspiratie. De concrete vraag die hieruit voortvloeit is: hoe kunnen we in stedelijke ontwikkeling rekening houden met plekken van rust en ruimte voor ontmoeting? Kan er een multifunctionele ruimte gebouwd worden waar bijvoorbeeld op zondag kerkdiensten gehouden kunnen worden, tijdens de lunch stilte-uurtjes of overdag een ruimte voor ontmoeting?

Stille stad | Ten slotte, niet alleen in figuurlijke zin missen we de verstilling in de stad, maar ook letterlijk kan het gebrek aan stilte in de stad opvallen. Toen wij ons verdiepten in dit thema stuitten wij op een gemeentelijke kaart met plekken waar het vandaag nog ‘stil’ is. Deze kaart laat zien hoe kostbaar rust ook is in termen van ruimte is in de stad, want de kaart laat zien hoe schaars stilteplekken in de stad zijn, vooral ook in het centrum. Tegelijkertijd maken deze stille gebieden ook trots, het zijn plekken die wij als ChristenUnie Utrecht meer zijn gaan waarderen en koesteren. De rust is niet weg, we moeten alleen stil zijn om haar te kunnen vinden.