Als kind stond ik eens te kijken naar een schilderij van mijn vader. Het was een vierkant op zijn punt, onderin gevuld met oranje balkjes en bovenin met blauwe. Waar de balkjes elkaar raakten kleurden ze grijs. Er stond een, voor mij als kind, cryptische zin bij: “Grijs is een mengsel van tegenstellingen…” Mijn vader vertelde me dat de kleur grijs ontstaat wanneer je tegengestelde kleuren (zoals blauw en oranje) met elkaar mengt.

Het thema vergrijzing wordt regelmatig gekleurd door tegenstellingen. Oud en jong, arm en rijk, ziek en gezond, werkend en niet werkend. Achter die tegenstellingen hoor je van beide kanten geregeld wantrouwen en jaloezie: “Jullie hebben nog een fatsoenlijk pensioen”; “Ja, maar jullie hebben kunnen studeren en groeiden op in luxe”. En: “Babyboomers hebben altijd de wind mee gehad”; “Hoe dan? De overheid kort nu alleen maar. Worden jullie eerst maar volwassen!”

Een laag dieper ontwaar ik existentiële vragen: “Ben jij er voor mij? Nu ik jong ben en onzeker over de toekomst?”; “Ben je er voor mij? Als ik oud ben en misschien wel ziek word?” Deze vragen worden luider nu de waarde van solidariteit, waarop ons collectieve stelsel van zorg, uitkeringen en pensioenen is gebouwd, afbrokkelt. Wie de ander is, is in ons collectieve stelsel moeilijk te zien. Geen idee voor wie ik mijn belasting betaal of voor wie ik mijn pensioengeld inleg. Dat ondermijnt de bereidheid eraan bij te dragen.

Ik pleit dan ook voor meer grijs in het debat. Niet letterlijk, maar in de zin dat de tegengestelden elkaar ontmoeten: in elkaars schoenen gaan staan en ervaren wat de (levens) vragen van de ander zijn. Laten we het collectieve weer persoonlijk maken. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het broodfonds waarbij ikzelf ben aangesloten. We sparen niet alleen voor tijden van ziekte, maar we ontmoeten elkaar ook, zodat we weten met wie we solidair zijn. In die ontmoeting krijgt de ander kleur.

Auteur
Els Kooij is fractievoorzitter in de gemeente IJsselstein en in het dagelijks leven zelfstandig interim-directeur en coach in het onderwijs.