In die oorlogstaal herken ik een botsing tussen wat Sigmund Freud tamelijk scherp beschreef als het ‘lustprincipe’ en het ‘realiteitsprincipe’. Er bestaat een heel menselijk verlangen naar een domweg gelukkig en gezond leven. Maar dat botst soms op een buitengewoon complexe en kwetsbare realiteit. Populisten radicaliseren dat lustprincipe  op hun manier, in hun verzet tegen asielzoekerscentrum, windmolen en ingewikkelde virussen in de achtertuin. Maar als we eerlijk zijn voelen we de botsing allemaal wel ergens in ons hart. Juist in een tijd dat er steeds meer ruimte is voor onze individuele verlangens, voelt de harde realiteit soms wel erg hard. We willen er eigenlijk niet aan. We gaan vechten.

‘Blijf gezond!’ – de bezweringsformule stond als ik eerlijk ben ook onderaan berichten die ik ontving van mijn gelovige vrienden. Een heldhaftige christelijke broeder in het ziekenhuis schreef tijdens de piekdagen zelfs: ‘We gaan corona bestrijden en te kijken zetten. Dit is een gewonnen oorlog!’ Wat ik dan een beetje mis is hoopvol realisme.
Realisme, dat onze werkelijkheid gebroken is en dat die gebrokenheid niet altijd ‘ overwonnen’ kan worden. En een hoop, die niet alleen is gericht op de ‘overwinning’ hier en nu. Ergens zou het toch wel mooi zijn als juist christenen niet meedoen met beweringsformules en er zelfs af en toe een kritische vraag bij durven stellen.